Чувашско-русский словарь (1982)

виньетка

иск.
виньетка (кĕнеке е сыпăк вĕçĕнче илемшĕн паракан ӳкерчĕк)

марш

4. стр.
марш (сыпăк)
пусман пĕр маршĕ — один марш лестницы

пусăм

3. лингв.
ударение
логика пусăмĕ — логическое ударение
сăмахри пусăм — словесное ударение
пусăм палли — знак ударения
пусăм ларт — ставить ударение
пусăм юлашки сыпăк çине ӳкет — ударение падает на последний слог

секста

муз.
секста (гаммăри улттăмĕш сыпăк)

секунда

муз.
секунда (гаммăри иккĕмĕш сыпăк)

силлабика

поэт.
силлабика (сăвва сыпăк шучĕпе йĕркелесе çырни)

статья

2.
статья (сыпăк, пай)

сыпăк

1.
стык, место соединения, сращения

сыпăк

сращенный
рельс сыпăкĕ — стык рельсов
сыпăк пăрăх — сращенная труба

сыпăк

2.
колено, часть (между стыками)
пролет
звено
ступень
кусан сыпăкĕсем — звенья гусеницы
карта сыпăкĕ — пролет забора
ракета сыпăкĕсем — ступени ракеты
сăнчăр сыпăкĕ — звено цепи

сыпăк

3.
узел (на месте обрыва)

сыпăк

с узлами, состоящий из связанных обрывков
сыпăк вĕрен — веревка, связанная из кусков

сыпăк

4.
глава, раздел, часть
кĕнеке сыпăкĕ — раздел книги
поэт çĕнĕ поэм сыпăкĕсене вуласа пачĕ — поэт прочел отрывки из новой поэмы

сыпăк

5. лингв.
слог
уçă сыпăк — открытый слог
хупă сыпăк — закрытый слог
сăмах сыпăксене пайланни — деление слова на слоги

сыпăк

6. перен.
звено, составная часть
технологи сыпăкĕсем — технологические звенья
вăтам сыпăкри кадрсем — кадры среднего звена

сыпăк

7.
ступень
фаза, стадия
аталану сыпăкĕсем — стадия развития
социализм — коммунизмăн пĕрремĕш сыпăкĕ — ист. социализм — первая фаза коммунизма

сыпăк

8.
куплет
колено (песни)
пĕр-икĕ сыпăк юрласа пар — спеть один-два куплета
шăпчăк юррин сыпăксем нумай — у соловьиной песни много колен

сыпăк

9.
поколение
çамрăк сыпăк — молодое поколение
сыпăкран сыпăка — из поколения в поколение

фаза

1.
фаза (тапхăр, сыпăк)
социализм — коммунизмăн пĕрремĕш фази — ист. социализм — первая фаза коммунизма

хорей

лит.
хорей (пусăм пĕрремĕш сыпăк çине ӳкекен икĕ сыпăклă сăвă виçи)

чикĕ

пограничный
разграничительный
патшалăх чикки — граница государства, государственная граница
чикĕ застави — пограничная застава
сыпăк чикки — лингв. слогораздел
чикĕ йĕрĕ — разграничительная линия
чикĕ леш енче —за границей, за рубежом
чикĕ леш енчи çĕршывсем — зарубежные страны
чикĕ урлă каç — перейти через границу
чикке пăсакансем — нарушители границы

этап

1.
этап (тапхăр, сыпăк)
революцилле кĕрешӳ этапĕсем — этапы революционной борьбы

ямб

лит.
ямб (пусăм иккĕмĕш сыпăк çине ӳкекен икĕ сыпăклă сăвă виçи)

пусăмсăр

без ударения
пусăмсăр сыпăк — безударный слог
пусăмсăр каланакан сăмахсем — слова, произносимые без ударения

сыпăк

10.
ступень родства
вĕсем виçĕ сыпăкран тăван — они связаны через три ступени родства

сыпăк

11.
сектор, квартал, участок
пĕр сыпăк вăрман — квартал леса

сыпăк

◊
икĕ сыпăклă шкул — уст. школа второй ступени

хупă

◊
хупă сасă — лингв. согласный звук
хупă сыпăк — лингв. закрытый слог

сыпă

6.
то же, что сыпăк 9.

уçă

◊
çил уççи — обдуваемое ветрами мосто
тӳпе уççи — просвет в тучах
пĕлĕт уççи — просвет в тучах
чĕре уççи — радость для сердца, услада сердца
уçă сасăсем — лингв. гласные звуки
уçă сыпăк — открытый слог
уçă çыру — открытое письмо (публикуемое в печати)
вăл уçах мар — он нездоров, ему нездоровится

Словарь чувашского языка

сыпăк

(сыбы̆к), коленцо, сочленение, сустав. См. сыпă. Альш. † Сыпăкран сыпăка ларнă, тет, çав хăмăш. Ib. Йĕме чарăн ĕнтĕ, сыпăксăр кĕпçеI (Гов. ребятам, плаксам). Трхбл. Вуникĕ купа ут(ă) хушшииче пĕр сыпăксăр кĕпçе ӳстертĕм. Чув. Сорм. † Вуникĕ капансем хушшине пĕр сыпăксăр кĕпçе ӳстертĕм. || Звено, узел. Сред. Юм. Вĕрен талсан (= татăлсан) сыпаççĕ те, сыпăк полать. ЧП. Урай хăми сыпăкĕ. || Раздел, глава. Ачач 81. Ку сыпăкра акă, çав хăй темскер курас умĕн, урамра мĕн курни-илтнисем çинчен çырăпăр. || Ступень. Кан. Иккĕмĕш сыпăк шкул, школа второй ступени. || Колено (в песнях). Кĕвĕсем. Пĕр шупчăк çеç калать сăввине, çĕр сыпăклă сăввине (со множеством колен). || Куплет. Изамб. Т. Такмакне пĕр сыпăк каласан, хĕвеле май юрласа çавăрнаççĕ. Ст. Шаймурз. Мĕн пурĕ тăхăр сыпăк (отдельная часть наговора). || Перерыв. N. Пĕр сыпăксăр, без перерыва (обоз). || Часть избы. Альш. † Усал курас пулсассăн, тĕпел сыпăкран ан ирттĕр („голос мой да не будет слышен“. Хĕр йĕрри). || Квартал, участок. Альш. Пурчавран иртсен, татах каять. Чакăлтăма çитиччен тепĕр сыпăк вăрман. || Ряд смежных загонов. Собр. Виçĕ сыпăк юнашар вырма лăйăх, теççĕ. || Поколение. N. Çавăн пек ӳтрен пулнă сыпăкĕ вилсе пырать, тепĕр сыпак çуралса пырать. Орау. Вăсенĕн пуянлăхĕ вунă сыпăка та пырĕ. Ала 83. Киле тавăрăнсан, ун чух унăн тăванĕсем пĕтсе виçĕ сыпăк вилнĕ, тет, ĕнтĕ унăн тăванĕсем, çĕлен ывăлĕсем, тата кусен ывăлĕсемпе вилнĕ пулать. N. Хывнă чух икĕ сыпăка çитиччен анчах хываççĕ; хăйсен вилнĕ ачисене, вилнĕ тетĕшĕ-йăмăкĕсене, ашшĕне-амăшне, аслă ашшĕне, аслă амăшне (если поминающий помнит их смерть). Ашшĕпе-амăшне хăй астумаст пулсан та хываççĕ. Сред. Юм. Ырă çыннăн тивлечĕ сыпăкран сыпăка пырать. Календ. 1911. Вăл çĕр сыпăкран сыпăка пынă.

сул

сол, махать. ЧП. Сылтăм аллупа сулса юл (вслед за уезжающим). N. Вăл мана нимĕн те каламарĕ, пуçне кăна сулчĕ. N. Кăшт сулнипе пурне те тытса тăракан. N. Пĕр хыçĕпе сулнă та, виçĕ пуçне те татнă. Кан. Танюк аллисене мĕн курăнми пуличченех ял енелле сулса, илемлĕ юрăсем шăратса карĕ. Шорк. Вăл ăна çапасшăн патаккипе солса ячĕ. Питĕ солăмлă тивретрĕ. Пшкрт. Алă сол, махнуть рукой. || Ссылаться. N. Санран ыйтсан, эсĕ те хăвăн чăлаху (увечье) çине сулса: эпĕ пахчана кĕме пултараймастăп, те. || Удалить, отстранить. КС. Ун чирне сулса ярас (отстранить, удалить болезнь). || Качать, баюкать. Якейк. † Макăракан ачине солса яма килтĕмĕр, какалакан чăххине сĕлĕ сапма килтĕмĕр. || Раскладывать, накладывать. Истор. Олег вĕсене темĕн тĕрлĕ пысăк куланай сулса хăварнă. Орау. Халăх çине сулса янă (хăй çинчен халăх çине пăрса янă) парăмне. Сделал так, что его долг разложили на народ. N. Сутăн илекен япаласем çине, ют патшалăхран илекен таварсем çине сулса яракан укçасем (косвенные налоги). Трхбл. Кĕпер тума ята çирĕмшер пус сулса янă. На устройство моста на душу наложили по 20 коп. См. сулăм. || Наговаривать, заколдовывать. Альш. Вĕсем (чăн-чăвашсем) ку укçасене темĕн-темĕн кала-кала хăвараççĕ, тет. Ку хальхи чăвашсем пыраççĕ те, илсе килеççĕ вăл сулса хăварнă укçасене. Çавăнтан вара тытăнаççĕ ял çыннисем чирлеме. Могонин. Эх, киремет, эс ман хута кĕрсе çав çынна сăян ту, эпĕ сана хăçан та полин чӳк тăвăп! тесе, киремете сулса хăварнă вара. ЧС. Сирĕн кӳршĕрен, нумаях пулмаçт, пĕр виле тухнă, тухатмăш, çавăн пумилккине пуснă пăру юнĕпе сирĕн витене кĕрсе: выльăх-чĕрлĕх пĕттĕр, тесе, сулса сирпĕтнĕ. N. Эпĕ сан çине сулам. N. Ел-пуçпе сулап. Ст. Чек. Сулнă, навожденный. N. Кӳлле солсассăн, çын вилет, тет. || Науськивать, натравливать, колдовать. Янш.-Норв. Çавăнпа унтан (т. е. тӳркĕлли порăнакан кĕлет йышĕнчен) вĕсем тӳркĕллине сулса: тем кăтартĕ, тесе, питĕ хăраса тăраççĕ. ЧС. Эсĕ ăна валеçнĕ чухне çил-арман патĕнче Куслав Марккипе вăрçнă, вăл вара хăйĕн кĕллипе сулнă (свою киреметь натравил), тет. Изванк. Чи малтак Кукша Майра юмăç пăхма тытăнчĕ. Пăхрĕ-пăхрĕ те, ак çапла каларĕ: ах, сирĕн пурăнăç пит пăтранса кайнă; киреметсем те пĕри те çырлахман, тата пуринчен ытла сире сулнă. Эх! вăт çав сире курайман çын, епле вăл исыян киреметне йăвăрăн сулса тăрат: ав вăл епле сăмахсемпе сулса тăрат, малалла пурăнăç ан пултăр, вăсене хура çĕр витĕнтĕр, уйăх-хĕвел куртăр, хура çĕр витсе илтĕр, çĕр карăнтартăр, вăсем кай-ури ури пек каялла кайччăр, çурчĕ-йĕрĕ вĕтрен тăрри пек кĕл пулса вĕçсе кайтăр, сыпăкран сыпăк пĕтсе пыччăр. Выльăхне-чĕрлĕхне çĕлен-калта ертĕр; хĕрт-сорчĕ сивĕнсе вăсем патĕнчен тартăр. Вăсем çĕртен çӳле ан хăпарччăр, яла тухсан, вăсенчен ял култăр. Турă такăнтарса пытăр анчах вăсене, тесе, çĕрĕпе пĕр çаран çинче икĕ аллипе курăксене турта-турта татса: хăçан та хăçан вăсем çак эпĕ татса тăкнă курăксене сыпса çитерччĕр те, тин этем ывăлĕ-хĕрне ерччĕр, тет, терĕ. („Çĕр таврăш“). Шорк. Сулас — киремете сулас, удовлетворить киреметь. Альш. „Киремете сул“ не значит ли: направить, напустить, „накачать“ на кого киреметь. || Проклинать, желать худа. Ст. Чек. † Асăнаççĕ ырă ăшă кăмăлпа, сулаççĕ усал кăмăлпа. Ib. Ывăлусем çине ан сул (не проклинай). N. Эпĕ малашне ĕнтĕ çынна хирĕç усал сулмăп.

тĕвĕ

узел. См. тӳ, тӳлем. Магн. М. 16. Вилнĕ çын тĕвви. Маленьк. кн. Вил тĕвĕ, чĕр тĕвĕ. Кĕвĕсем. Тарай тутăр вĕçĕсем пурте пурçăн тĕвисем. Этем йăх. еп. пуç. кай. 17. Тĕнчери пур япала та, калăпăр, шутсăр, вĕçĕ-хĕррисĕр нумай чĕрĕ чунсен йăхĕсем пĕр санчăрăн тĕввисем пек умлă-хыçлă çыхăнса тăраççĕ, тенĕ 18-мĕш ĕмĕрĕн çурри тĕлнелле шветсен учонăйĕ Линней. || Узелки, задоринки, шешурки на кудели. Юрк. Тĕвĕ-çĕрсе е мăтасланса чăмакланнă сӳс пĕрчи (хĕлхем). || Прыщик. N. Çан-çурăма тухнă пĕчĕк тĕвĕ. (Куç). Календ. Ӳчĕ çинче ăçта килчĕ унта шăрçа пек пӳрлĕ тĕвĕсем туха пуçласан... N. Ӳт çинчи темле тĕвĕсем. Сборн. по мед. Ун ăшĕнче темĕн чухлĕ вĕт çеççĕ чунлă тĕвĕсем курăнаççĕ. || Зародыш (яйца). N. Çăмарта тĕввисем, зародыши яиц в курице. || Перегородка в растении. В. Ив. Каркăччине хăне тĕвĕ сыпăк хушши тетпĕр.

тĕпел сыпăк

передняя часть избы. Чув. Сорм. Кунтан эпир кайсассăн, тĕпел сыпăк пушă юлмĕ-ши? См. сыпăк. Тĕпел çынни, так называют женщину, как стряпуху. Ст. Чек. N. Хĕрарăма тĕпел çынни теççĕ, вăл тĕпелте яшка-çăкăр пĕçернĕрен. N. Эпĕ, тĕпел çынни, ăçта кайăп, ахаль те хĕрарăмран та хам кăна килте. N. Пĕр пĕчĕкçĕ кăна тĕпел çынни илсе ятăмăр халь.

Русско-чувашский словарь

глава

2. сущ.жен., множ. главы
сыпăк, пай; прочесть две главы книги кĕнекен икĕ сыпăкне вуласа тух

действие

сущ.сред.
1. (син. работа, деятельность) ĕç, ĕç-пуç, ĕç-хĕл; противозаконные действия саккуна хирĕç ĕçсем; составить план действий на будущее малашнехи ĕçсен планне палăртса хур
2. ĕçлени, çӳрени, привести машину в действие машинăна ĕçлеттерме пуçла
3. вăй; вăйра тăни; продлить действие договора договор вăйра тăрас вăхăта тăс; закон обратной силы не имеет саккун вăйĕ иртнĕ вăхăта витмест
4. (син. результат, влияние) витĕм, вăйăм, усă; витĕм кӳни, усă пани; оказывать благотворное действие ырă витĕм кӳр; предупреждение не возымело действия асăрхаттарни усă памарĕ
5. пай, сыпăк (спектаклĕн, пъесăн); комедия в трёх действиях виçĕ пайлă комеди
6. тăвăм, действи; четыре действия арифметики арифметикăн тăватă действийĕ

звено

сущ.сред.; множ. звенья
1. сыпăк, сыпă, пай; звено забора карта сыппи; звено цепи сăнчăр унки
2. звено, ушкăн; звено овощеводов пахча çимĕç ӳстерекенсен ушкăнĕ; звено самолётов самолётсен звени

инстанция

сущ.жен.
инстанци, сыпăк, пусăм (тытăм е суд органĕсен системинче); высшая инстанция аслă инстанци; суд первой инстанции пĕрремĕш сыпăкри суд

колено

сущ.сред.; множ. колени и коленья
1. чĕркуççи; чĕрçи; стоять на коленях чĕркуçленсе тăр; вода по колено шыв чĕркуççи таран; посадить ребёнка на колени ачана чĕрçи çине ларт
2. (син. звено, отрезок) сыпăк; коленья бамбука бамбук сыпăкĕсем

поколение

сущ.сред.
ăру, йăх; сыпăк; молодое поколение çамрăк ăру; несколько поколений родства тăванлăхăн темиçе сыпăкĕ; переходить из поколения в поколение ăруран ăрăва куçса пыр

раздел

сущ.муж.
1. пайлав, уйăру, валеçӳ; пайлани, уйăрни, валеçни; раздел имущества пурлăха пайлани
2. пай, сыпăк; разделы книги кĕнеке сыпăкĕсем

слог

сущ.муж.
сыпăк; деление слов на слоги сăмахсем сыпăксене пайланни

статья

сущ.жен., множ. статьи
1. статья (пысăк мар текст); газетные статьи хаçатри статьясем
2. статья, пай, сыпăк; статья закона саккун статйи; расходные статьи бюджета бюджетăн тăкак пайĕсем ♦ по всем статьям пур енĕпе те

цитата

сущ.жен.
цитата, тĕслĕх, сыпăк (текстран илни); привести цитату цитата илсе кăтарт

часть

сущ.жен., множ. части
1. (син. доля; ант. целое) пай, тӳпе, валĕ; разделять на части пайла, вакла; часть огорода занята под картофель пахчан пĕр пайне çĕр улми йышăнать
2. (син. деталь) пай, хатĕр (ансатти); запасные части запас пайсем; разобрать велосипед на части велосипеда пайăн-пайăн сӳт
3. (син. раздел) пай, уйрăм, сыпăк; роман в трёх частях виçĕ пайлă роман
4. (син. отдел) пай, уйрăм (учрежденин); учебная часть института институтăн вĕренӳ пайĕ
5. часть (çарта); воинская часть çар чаçĕ; авиационные части авиаци чаçĕсем ♦ части света тĕнче пайĕсем (материксем тата вĕсем çывăхĕнчи утравсем); части речи пуплев пайĕсем; это не по моей части эпĕ ку ĕçпе çыхăнман

эпизод

сущ.муж.
1. (син. случай, происшествие) пулăм, пулни-иртни, пулнă ĕç; эпизоды из моей жизни ман пурнăçра пулни-иртнисем
2. (син. фрагмент) сыпăк, вырăн (илемлĕ хайлавра)

ячейка

сущ.жен.
1. (син. дырочка) шăтăк; куç; ячейка сети тетел куçĕ
2. (син. подразделение, часть) ячейка, ушкăн; сыпăк; семья — основная ячейка общества çемье — обществăн тĕп сыпăкĕ

Русско-чувашский словарь (1972)

амфибрахий

амфибрахи (иккĕмĕш сыпăк çине ударени ӳкекен виçĕ сыпăклă сăвă виçи).

выдержка

татăк, сыпăк, цитата (хăвăн шухăшна çирĕплетме пĕр-пĕр кĕнекерен кирлĕ вырăна çырса илни).

проработать

сов., прорабатывать несов. 1. ĕҫлесе ирттер, ĕҫлесе пурӑн; 2. тĕплӗ пӑхса вӗренсе тух; сегодня мы проработали две главы из политической экономии эпир паян политэкономирен икӗ сыпăк вӗренсе тухрамӑр.

фаза

фаза, тăхра, тапхăр, сыпăк; фазы луны уйăх тăхрисем; первая фаза коммунизма — социализм коммунизмăн малтанхи тапхăрĕ — социализм.

ямб

ямб (ударени иккĕмĕш сыпăк çинче пулакан ик сыпăклă сăвă виçи).

Русско-чувашский словарь (1971)

безударный

прил. лингв. ударенисĕр, пусăмсăр; безударный слог ударенисĕр сыпăк.

выдержка

ж. сыпăк, цитата; выдержка из дневника дневник сыпăкĕ.

выпуск

м. 1. по гл. выпустить; 2. (учащихся) выпуск, кăларăм; 3. (часть сочинения, издаваемая отдельно) сыпăк, пай, уйрăм пай; книга издаётся отдельными выпусками кĕнеке уйрăм пайсемпе тухать.

графа

ж. графа (1. икĕ йĕр хушши; 2. пай, сыпăк).

добраться

сов. разг. 1. до кого-чего çит, килсе çит, тапаланса çит, çитсе ӳк; добраться до дому киле çитсе ӳк; 2. до кого (добиться свидания с кем-л.) лек, çит; 3. (дойти до какого-л. места при чтении) çит; добраться до конца главы сыпăк вĕçне çит; 4. разг. (прилагая старания, узнать) пĕл, ăнлан; добраться до истины чăнлăха ăнлан; ◇ я ещё до него доберусь! лекет-ха вăл пĕрре ман алла, эпĕ ăна кăтартăп-ха!

звено

с. 1. (кольцо цепи) сыпăк, ункă; 2. перен. (составная часть целого) сыпăк; основное звено производства производствăн тĕп сыпăкĕ; 3. (однотипная составная часть целого) сыпăк; йӳн; звено забора хӳме сыпăкĕ; сруб из тринадцати звеньев вун-виç йӳнлĕ пура; 4. (организационная единица) звено; пионерское звено пионерсен звени; звено самолётов самолётсен звени.

инициалы

мн. (ед. инициал м.) инициалсем (1. çыннăн хăй ячĕпе ашшĕ ячĕн е тата хушамачĕн пуçламăш саспаллисем; 2. спец. кĕнеке, сыпăк е абзац пуçламăшĕнче илемлетсе ӳкернĕ пысăк саспаллисем).

квинта

ж. муз. квинта (1. диатон гамминчи пиллĕкмĕш сыпăк; 2. пĕрремĕшпе пиллĕкмĕш сыпăк хушшинчи интервал; 3. сĕрме купăсăн е ытти музыка инструменчĕсен чи çинçе сасăллă хĕлĕхĕ); ◇ повесить нос на квинту сăмсана ус, пуçа ус.

колено

с. 1. (мы. колени) чĕркуççи; стоять на коленях чĕркуççи çинче лар; 2. (мн. колени) (ноги от коленного сустава до таза) чĕрçи, пĕçĕ; посадить ребёнка к себе на колени ачана чĕрçи çине ларт; 3. (мн. коленья) (часть от одного сгиба до другого, угол изгиба) сыпă; кукăр; колено водопровода шыв пăрăхĕн сыппи; колено реки шыв кукри; 4. (мн. колена) разг. (в музыке, танце) сыпăк; колено песни юрă сыпăкĕ; колено танца ташă сыпăкĕ; 5. (мн. колена) (поколение в родословной) сыпăк; третье колено виççĕмĕш сыпăк; ◇ море по колено (или по колена) ним те мар; поставить на колени пăхăнтар, парăнтар.

надставка

ж. 1. по гл. надставить; надставка платья кĕпене сыпса вăрăмлатни; 2. (надставленное место) сыпăк, хушма.

открытый

прил. 1. (раскрытый) уçă; открытая дверь уçă алăк; 2. (доступный взору) уçă; открытая местность уçă вырăн; 3. (без прикрытия) уçă, витмен; открытая платформа уçă платформа; 4. (прямой, явный) кĕрет, тӳрĕ, куçа-куçăн; открытая борьба тӳррĕмĕнех кĕрешни; 5. (искренний) тӳрĕ чунлă, уçă кăмăллă; человек с открытой душой тӳрĕ чунлă çын; 6. спец. (наземный, наружный): открытая выработка ископаемых çĕр айĕнчи пуянлăхсене çиелтен кăларни (шахта тумасăр); ◇ открытое письмо 1) çыру, открытка; 2) уçă çыру (хаçат-журнал урлă çырни); ломиться в открытую дверь см. дверь; на открытом воздухе см. воздух; открытое голосование уççăн сасăлани; открытый вопрос татман ыйту; открытая рана тӳрленсе çитмен суран; открытый слог лингв. уçă сыпăк; под открытым небом тултă, уçă сывлăшра.

отрывок

м. татăк, сыпăк; отрывок из романа роман сыпăкĕ.

подраздел

м. уйрăм (е сыпăк) пайĕ.

поколение

с. ăру, йăх, сыпăк, несĕл; молодое поколение çамрăк ару; из поколения в поколение ăруран ăрăва, сыпăкран сыпăка.

посредствующий

прил. хушăри, хушшинчи; посредствующее звено хушшинчи сыпăк.

праправнук

м. тăваттăмĕш сыпăк, тăваттăмĕш сыпăкри çын.

предударный

прил. лингв. ударени умĕнхи; предударный слог ударени умĕнхи сыпăк.

раздел

м. 1. по гл. разделить и разделиться; раздел имущества пурлăха валеçни; 2. (часть текста) сыпăк, уйрăм, пай; раздел книги кĕнеке пайĕ; 3. (граница) чикĕ; раздел рек юханшывсен чикки.

связующий

прил. книжн. çыхăнтаракан, пĕрлештерекен, хытаракан; связующие вещества хытаракан япаласем; связующее звено çыхăнтаракан сыпăк.

секста

ж. муз. секста (гаммăри улттăмĕш сыпăк; пĕрремĕшпе улттăмĕш сыпăк хушшинчи интервал).

склады

мн. уст. сыпăк(сем); ◇ читать по складам сыпăкăн-сыпăкăн вула.

слог

м. сыпăк, сăмах сыпăкĕ.

слоговой

прил. 1. лингв. сыпăк ⸗ĕ [⸗и]; 2. см. слогообразующий; ◇ слоговое письмо сыпăклă çыру (кашни паллă пĕр сасса мар, шпака пĕлтерни).

слогообразующий

прил. лингв. сыпăк тăвакан (сасăсем).

слогораздел

м. сыпăк чикки (е хушши).

смычка

ж. 1. по гл. сомкнуться; 2. (место, где что-л. сомкнуто) сыпнă вырăн, сыпăк; 3. перен. (контакт, союз) çыхăну, пĕрлешӳ; смычка города с деревней хулапа ял хушшинчи çыхăну; 4. спец. (отдельный кусок цепи) сыпă.

ступень

ж. 1. картлашка, пусма картлашки, пусăм; идти по ступеням лестницы пусма картлашкисем тăрăх утса пыр; 2. перен. (этап в развитии чего-л.) пусăм, шай, сыпăк; высшая ступень культуры культурăн чи çӳлти пусăмĕ.

троюродный

прил. виççĕмĕш сыпăк урлă тивекен (хурăнташ); троюродные братья ваççĕмĕш сыпăкри арçын тăвансем.

ударение

с. 1. ударени, пусăм; ударение на последнем слоге ударени юлашки сыпăк çинче; 2. перен. (усиление) пусăм, палăрту (шухăша е сăмаха палăртса калани).

фаза

ж. 1. (стадия) тапхăр, сыпăк, вăхăт; фаза спелости зерна тĕшĕ пиçнĕ вăхăт; последняя фаза работы ĕç вĕçленнĕ тапхăр; 2. спец. (положение) тăхра, фаза; фаза луны уйăх тăхри; 3. хим. (часть системы) фаза; жидкая фаза шĕвек фаза; 4. эл. фаза (генератор обмоткисен пĕр ушканĕ тата унпа пĕрлештерне электропровод).

фальц

м. 1. тех. (шов) çĕвĕ, сыпăк; 2. (паз) ыра, шулап; 3. полигр. фальц (пичетленĕ листари хуçлатмалли вырăн).

финишный

прил. финиш ⸗ĕ [⸗и], финишри; финишная прямая финишри тӳрĕ сыпăк.

фрагмент

м. сыпăк, татăк, пай; фрагмент рукописи алçыру сыпăкĕ.

хорей

м. лит. хорей (ударени пĕрремĕш сыпăк çине ӳкекен икĕ сыпăклă сăвă виçи).

членик

м. зоол. сыпăк, пай, членик.

шов

м. 1. çĕвĕ, çĕленĕ вырăн; разгладить шов çĕвĕ якат; лопнуть по швам çĕвĕрен сӳтĕл (е çурăл); 2. (место соединения частей чего-л.) çĕвĕ, çĕвĕк; черепные швы пуç шăмми çĕввисем; следы от швов (на теле) çĕвĕк, çĕвĕк вырăнĕсем; наложить шов мед. çĕлесе ларт (сурана); снять швы мед. суран çипписене кăлар; 3. тех. (место скрепления деталей) çĕвĕ, сыпăк, сыпнă вырăн; сварной шов шăратнă çĕвĕ; руки по швам (держать, стоять и т. п.) аллусене ярт тыт; трещать по всем швам аркан, ишĕл, салан.

эпизод

м. 1. (случай из жизни) пулни-иртни, пулса иртнĕ ĕç; 2. (отрывок, фрагмент) сыпăк, пай, эпизод.

ямб

м. лит. ямб (ударени иккĕмĕш сыпăк çине ӳкекен ик сыпăклă сăвă стопи).

Русско-чувашский словарь социальной лексики (2004)

поколение

ăру, сыпăк (пĕр ӳсĕмри çынсен йышĕ); старшее поколение аслă ăру; молодое поколение çамрăк ăру; три поколения одного рода пĕр йăхăн виçĕ сыпăкĕ (сăм., аслашшĕсем, ашшĕсем, ывăлĕсем)

раунд

тапхăр, сыпăк, пусăм; очередной раунд переговоров калаçусен черетлĕ тапхăрĕ

Чувашско-татарский словарь (1994)

сыпăк

буын, баскыч

Немецко-чувашский словарь Йоханнeса Бeнцинга (Benzing)

Silbe

sypăk
сыпăк

См. также: