1.
варенец
йӳçĕ турăх — кислый варенец
тутлă турăх — свежий варенец
турăх кĕвелĕкĕ — закваска для варенца
Пĕрре кĕвелнĕ турăх сĕт пулмасть. — погов. Варенец снова молоком не станет. (соотв. Что прошло, того уж не вернуть).
Сĕчĕ пĕçерсен турăхне те вĕрсе сыпнă. — посл. Обжегшись на молоке, дует на варенец.
2.
простокваша, кислое молоко
сĕте турăх тума ларт — поставить молоко киснуть
, торăх, (туры̆х, торы̆х), кислое молоко, варенец, простокваша. N. Турпас пек урпинчен турăх пек сăра турăм. Юрк. Пĕçертсен, сивĕ турăха та вĕрсе сыпăн, теççĕ. (Послов.). N. Кĕркуннехи турăхне кĕрӳшĕнчен хĕрхеннĕ. ЧС. Унта мана Макçăм амăшĕ хăймалă турăх çитерчĕ. Нюш-к. Вăл турăхпа çăкăр çиет. Ib. У çын нӳхрепĕнче пĕр катка турăх ларать, тет. Вомбу-к. Торăх йӳçĕтсе, вĕретмесĕр тăваççĕ. ЧП. Турăхпа çăкăр çийĕпĕр.
катык
«кислое молоко», «варенец (топлёное молоко» заквашенное сметаной)»; АФТ mapaг, тув. тарак «кислое молоко», «простокваша»; к. калп. торак «брынза»; ср. монг., бур.-монг. тараг, калм. тарг «род простокваши». Птолемей упоминает сарматское племя торєхаδа = торек (иран. тури) «кислое молоко», aδa «едящие» (В. И. Абаев. Осетинский язык и фольклор. I, 1949, стр. 152).
См. также:
Турăк ой турăлăх турăсăр турăски « турăх » турăхлăх турăхлан турăхлантар турăш турăш вырăнĕ