Чувашско-русский словарь (1982)

ответ

2.
см. тупсăм

тупсăм

1.
сущность, суть, смысл
ĕç тупсăмĕ — суть дела
класс кĕрешĕвĕн тупсăмĕ — сущность классовой борьбы
тупсăмне туп — понять сущность, разгадать

тупсăм

2.
разгадка, отгадка
решение
задача тупсăмĕ — решение задачи
юмах тупсăмĕ — отгадка загадки
тупсăмне тупмалли уçкăч — ключ к разгадке

тупсăм

3.
смысл, цель, назначение
пурнăç тупсăмĕ — смысл жизни

тупсăм

4.
ответ
тĕрĕс тупсăм туп — найти правильный ответ
тупсăмпа танлаштар — свериться с ответом

Словарь чувашского языка

тупсăм

отгадка; сущность, суть, искомое. Латыш. Тупсăмне тупаймарăм. Не нашел связи, мысли, идеи. Б. Крышки. Ку ĕçĕн тупсăмне тупса пĕтерес çук. Не оберешься до сути этого дела. || Причина (напр., каприза). Сред. Юм. Ачанне кăçта порне тôпсăмне тôпса çитерен ôнне, пĕрне паран — ô йорамас, тепĕрне паран — тепри йорамас, тем кирлĕ тăта она. Ib. Он топсăмне топасси хĕн. Кăçта топсăмне топан ô киремет таврашне. Нельзя найти причину, от чего происходит какая-нибудь болезнь. || Сред. Юм. Топсăмне топмалла, привести в порядок. || Средство, способ. СПВВ. АС.

Русско-чувашский словарь

загадать

глаг. сов.
юмах яр, тупсăм туптар; загадать загадку тупмалли юмах яр

ключ

1. сущ.муж.
1. уçă, çăраççи; ключ от дверей алăк çăраççийĕ; связка ключей çăраççи çыххи
2. уçă, уçкăч; гаечный ключ гайка уçкăчĕ
3. (син. разгадка) тупсăм, тупкăч; ключ к шифру шифр тупкăчĕ ♦ ключ к успеху ăнăçлăх никĕсĕ; строить дом под ключ çурта пĕтĕмпех туса çитер

природа

сущ.жен.
1. çут çанталăк; живая природа чĕрĕ çут çанталăк (чĕр чун тĕнчи); изучать природу родного края тăван ен çут çанталăкне тĕпчесе вĕрен
2. чего тупсăм, уйрăмлăх; природа экономического кризиса экономикăри йывăрлăхсен тупсăмĕ

причина

сущ.жен.
сăлтав, тупсăм; уважительная причина витĕмлĕ салтав

решение

сущ.сред.
1. йышăну; решение собрания пуху йышăнăвĕ; принять решение йышăну çирĕплет
2. тупсăм; решение задачи задача тупсăмĕ

смысл

сущ.муж.
1. (син. значение) пĕлтерĕш; передать смысл прочитанного вуланин пĕлтерĕшне уçса пар
2. (син. цель) тĕллев, тупсăм; смысл жизни пурнăç тупсăмĕ ♦ здравый смысл чипер ăс-тăн; нет смысла усси çук, кăлăхах

содержание

сущ.сред.
1. усрав, тивĕçтерӳ; усрани, тивĕçтерни; содержание престарелых ватă çынсене усрани
2. тупсăм, пĕлтерĕш, содержани; рассказать содержание прочитанного вулани çинчен каласа пар
3. хисеп, тӳпе; содержание кислорода в воздухе сывлăшри кислород тӳпи
4. тупмалли (кĕнеке вĕçĕнчи кăтарткăч)

суть

сущ.жен.
тупсăм, тĕшĕ, тĕшши; суть вопроса ыйту тупсăмĕ; разобраться в сути дела ĕç тупсăмне туп ♦ по сути тĕрĕссипе

сущность

сущ.жен. (син. суть)
тупсăм; сущность вопроса ыйту тупсăмĕ ♦ в сущности тĕрĕссипе каласан

Русско-чувашский словарь (1971)

естество

с. 1. книжн. (суть, сущность) тупсăм, чи кирли; 2. уст. (природа) çутçанталăк.

закавычка

ж. разг. 1. (закорючка) кукрашка, çекĕл (çырура); 2. (помеха) чăрмав, кăлтăк; сăлтав, тупсăм.

идея

ж. 1. идея; идея марксизма марксизм идейисем; идеи и действительность идейăсемпе чăнлăх; 2. (основная мысль чего-л.) идея, тупсăм, тĕп шухăш; идея романа роман идейи; определить главную идею книги кĕнекен тĕп шухăшне палăрт; 3. (мысль, намерение) шухăш; идея сохранения мира мире сыхлас шухăш.

квинтэссенция

ж. книжн. квинтэссенци, тĕп пĕлтерĕш, тупсăм.

первопричина

ж. тĕп (е пуçламăш) сăлтав, тупсăм, тĕпĕ-йĕрĕ; выяснить первопричину тупсăмне туп.

причина

ж. сăлтав, йӳтĕм, çăмăл, тупсăм, тӳрĕ; без причины ахальтен; по причине пула, май, пирки, тăрăх, кура; объективные причины объективлă сăлтавсем; не знаю, по какой причине пĕлместĕп, темшĕн; без всякой причины ним сăлтавсăр.

решение

с. 1. по гл. решить; решение задачи задачăна шутлани; 2. (ответ к задаче) тупсăм, шутласа тупни; эта задача имеет два решения ку задачăна икĕ майпа шутлама пулать; 3. (постановление) йышăну, решени, постановлени; решение суда суд решенийĕ;4. (заключение, вывод) шут туни, шухăш тытни; я принял решение уехать эпĕ кайма шут тытрăм.

смысл

м. 1. (значение) пĕлтерĕш; смысл слова сăмах пĕлтерĕшĕ; по смыслу пĕлтерĕшне кура; 2. (цель, назначение) тĕллев, тупсăм; смысл жизни пурнăç тĕллевĕ; 3. (польза, толк) усă, пайта; нет смысла ждать больше тек кĕтнин усси çук; ◇ здравый смысл йĕркеллĕ ăстăн; в полном смысле слова чăннипе.

суть

ж. (сущность) тупсăм, тĕшĕ, пĕлтерĕш; суть дела ĕç тупсăмĕ; ◇ по сути дела чăннипе каласан.

существо

с. (сущность) тупсăм, тĕшĕ, тĕп содержани; существо теории теори тĕшши; существо дела ĕç тупсăмĕ; ◇ говорить по существу ĕç çинчен калаç; по существу говоря чăннипе каласан.

сущность

ж. тупсăм, тĕшĕ, тĕп содержани; ◇ в сущности чăннипе каласан.

хитрость

ж. 1. чее, чеелĕх, хайла; хитрость лисы тилĕ чеелĕхĕ; 2. (притворство) чееленни, ултав; 3. разг. (изобретательность) хайла, пултарулăх, ăслай, майне пĕлни; 4. разг. (скрытый смысл чего-л.) тупсăм, сăлтав; ◇ не велика (или небольшая) хитрость темех мар, йывăр япалах мар.

Чувашско-русский фразеологический словарь

Куç хыв

Куç хыв 1. смотреть / посмотреть проницательно на кого-что; высматривать / высмотреть; 2. заприметить кого-что; 3. намечать / наметить что, брать / взять на примету что, с какой целью.
1. Ĕçлесе тара ӳкнĕ кил хуçи çурчĕ еннелле кĕтмен çĕртен тенĕ пек куç хыврĕ, çав самантрах сехри хăпса тухрĕ. Н. Илпек. 2. Савик хĕрĕ вĕреннĕ çыннах куç хывнă, теççĕ. А. Талвир. Ялта Анука куç хывнă каччăсем нумай, анчах та хăй кама та пулин кăмăллани пирки сас-хура илтĕнмест. А. Артемьев. 3. Пур тупсăм çак юптарура: Хăйсем куç хывнă çĕршывсем тавра Колонизаторсем çапла Вăйăкланса çӳреççĕ шакалла. А. Кăлкан.

См. также: