Поиск: тимле

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

тимле

1.
стараться, усердствовать
сыватасшăн тимле — стараться вылечить больного
тимлесе ĕçле — работать с усердием

тимле

2.
вникать, вдумываться
тимлесе вула — читать вдумчиво, вчитываться
калаçнине тимлесе итле — вникать в разговор

тимле

3.
проявлять активность, инициативу
хлопотать

вăл тимленипе ялта музей уçнă — благодаря его стараниям в селе открыт музей

тимлен

то же, что тимле

тимлеттер

понуд. от тимле

Словарь чувашского языка

тимле

curare, заботиться, стараться; энергично, упорно настойчиво делать (что). Абаш. Пахча-çимĕçе тимлет. Ib. Апат-çимĕçе тимлесе пĕçерет. СПВВ. Тимлес = тăрăшас. N. Санăн ырă кăмăлна тимлесе йăлăнатăп. N. Юратнă тăванĕн сăмахне вăл хăйĕн чĕрипе савса илсе вырăна кӳме тимлет. N. Чӳлмекçĕ те çавăн пек хăй ĕçне тимлет. Шибач. Вăл ларса та канмаç, тимлесе ĕçлет ӳрĕк-сӳрĕк (противоп: сӳрĕлсе ĕçлет, работает, тихо, плохо). Ерк. 99. Урхапала урса кайса вăрçас чух, йĕри-таври ялти çынна пухас чух, шăла ерсе хĕрĕпеле пуплесе ирттернĕ, тет, эсĕ юратăва тимлесе! N. Вĕсем хăйсене мĕн хушса янине лайăх тимлесе туса пынă. N. Сĕм-тĕттĕм çĕрте тăрăшса (в рукоп. тимлесе) чул шыраса çӳрет. N. Эсĕ мĕн чухлĕ туртăнса тăратăн, çавăн чухлĕ вăл сана тимлесе йыхăрать. N. Вăл пире хăй килне тимлесе кӳртрĕ. || Побуждать. СПВВ. АС. Тимлет — хистет. || Уговаривать, убеждать, настойчиво просить, упрашивать, побуждать. Изамб. Т. Хĕре каччă тупнă чухне тимлеççĕ (уговаривают выйти за него замуж). Ib. Апат çиме ларсан, хăнана тимлеççĕ (угощают). Альш. Чарăн тархасшăн! тесе тимлеççĕ, тет, ку ачана. Толст. Мана тĕртсе ан яр, тесе тимленĕ пекех ман çине пăхса ларать. Ib. Жилин ăна тимле пуçланă. Ib. Мĕн те пулин памĕç-ши? тесе, тимле пуçларĕ. Ерк. 47. Çамрăк хĕрне тимле-тимле ăс вĕрентрĕ Унерпи. N. Кайманнисене те кайма хистĕр (тимлĕр). Ст. Чек. Çав лашана илме тимле-ха (уговори его)! Альш. Сĕтĕре-сĕтĕре, тимле-тимле, ирĕклĕ-ирĕксĕр ĕçтереççĕ (напаивают). N. Эпĕ ăна тăванăмăрсемпе пĕрле сирĕн патăра пыма пит тимлерĕм те, (я настойчиво уговаривал его вместе со всеми родными побывать у вас), анчах вăл халĕ ниепле те пырасшăн пулмарĕ. Ст. Чек. Ăна тимле-тимлех паян ăс карĕ. Я его сегодня уговаривал, уговаривал, и даже устал. Хурамал. Çавăн хĕрне тимлес (= хушас), çав хĕре илтĕр вăл ача, теççĕ. Ib. Ун тимленипе çӳресен, шыва та кайса вилĕн. || Смотреть пристально. Чертаг. Тимлет = пит асархаса пăхать. Ib. Тимлесех пăхать. См. тилмĕр, тимĕр. || Показывать рукой. Панклеи. Хоралçа шыраса топпĕр, тет те, алипе тимлесе кашкăрсам енеле солать, тет. Кашкăрсане хăвалаттарса ярасшăн, тет (медведь).

Русско-чувашский словарь

внимание

сущ.сред.
1. тимлĕх, тим, тинкерӳ; слушать со вниманием тимлĕн итле; обратить внимание асăрха, тимле; принять во внимание ăса хыв
2. (син. забота, чуткость) тимлĕх, тăрăшулăх; тимлени, тăрăшни; окружить ветеранов вниманием ветерансемшĕн тăрăш

заботиться

глаг. несов. (син. опекать)
тăрăш, тимле, пăх, тимлĕ пул; заботиться о детях ачасене тимлесе пăх; заботиться о будущем урожае пулас тыр-пулшăн тăрăш

наблюдать

глаг. несов.
1. кого-что, за кем-чем, с союзами «что» или «как» сăна, пăх, асăрха; наблюдать за полётом самолёта самолёт вĕçнине сăна; наблюдать, что делают дети ачасем мĕн тунине пăхса тăр
2. за кем-чем пăх, тимле, асăрха; наблюдать за больными чирлĕ çынсене пăх

остановить

глаг. сов.
чар, тăрат, чарса ларт; остановить машину машинăна тăрат; остановить шалунов ашкăнчăксене чар ♦ остановить взгляд тинкерсе пăх; остановить внимание тимле, тимлесе тишкер

стараться

глаг. несов.
тăрăш, тимле; стараться изо всех сил пĕтĕм вăйран тăрăш; я стараюсь понять тебя эпĕ сана ăнланас тетĕп

ухаживать

глаг. несов.
тимле, тăрăш; ухаживать за цветами чечек пăхса ӳстер; ухаживать за больным чирлĕ çынна пăх

Русско-чувашский словарь (1971)

заниматься

несов. 1. чем (в данное время); заниматься упаковкой вещей япаласене майлаштарса çых; заниматься чисткой одежды тумтир тасат; 2. чем (о постоянном занятии) ĕçле, ĕç ту, ĕçе хутшăн, ... ĕçне туса пурăн, ... ĕçĕпе пурăн, аппалан; заниматься скотоводством выльăх-чĕрлĕх ĕрчетсе пурăн; заниматься хозяйством хуçалăх тытса пурăн; 3. без доп. ĕçле; (учиться) вĕрен; урок хатĕрле, урока хатĕрлен; заниматься дома килте ĕçле; заниматься в университете университетра вĕрен; 4. с кем-чем (учить, руководить обучением) вĕрент, ĕçле; заниматься с пятым классом пиллĕкмĕш класпа ĕçле; 5. с кем-чем (оказывать внимание) пăх, тимле, вăхăта ирттер.

концентрировать

несов. 1. кого-что (в одном месте) концентрациле, пуçтар, пух (пĕр вырăна); 2. что, перен. (сосредоточивать, сосредоточить на чём-л.) тинкер, тимле; 3. что, хим. (насыщать) концентрациле, çăралат, çăралантар; 4. что, горн. концентрациле, пуянлат.

концентрироваться

несов. 1. концентрацилен, пухăн, пуçтарăн; 2. перен. (сосредоточиваться) тинкер, тимле; 3. хим. (сгущаться) концентрацилен, çăрал; 4. горн. концентрацилен.

напор

м. 1. пусăм, пусни; хĕсни; напор воды шыв пусăмĕ; 2. перен. тимлĕ пулни, çине тăни; действовать с напором çине тăр, тимле.

напористый

прил. тимле, çине тăрса ĕçлекен.

напрячь

сов. 1. что. (натянуть) хытар, карăнтар, туртăнтар; напрячь мышцы мышцăсене хытар; 2. перен. тимле, ӳстер; напрячь голос çирĕпрех кала; напрячь зрение тинкерсе пăх; напрячь слух тимлĕ итле; напрячь все силы пĕтĕм вăя хур.

натужиться

сов. мекĕрлен, пĕтĕм вăя хур, тимле.

обратить

сов. что 1. (повернуть) пар, çавăр; обратить оружие на неприятеля хĕçпăшала тăшман еннелле çавăр; 2. (устремить, направить) пăх, асăрха, çавăр, тĕлле, тĕсе; обратить взгляд на сцену сцена çинелле пăх; 3. (превратить) ту, куçар, çавăр; обратить воду в пар шыва пăса куçар; 4. (употребить) ту, куçар; обратить имущество в деньги пурлăха укса ту; ◇ обратить внимание на что-л. тимле, тимлĕ пул; обратить в бегство хăратса тарт; обратить на путь истины чăнлăх çулĕ çине кăлар; обратить в шутку шӳтлĕ каланă пек туса хур.

подговорить

сов. кого хĕтĕрт, илĕрт, тимле, уçкăрт.

поднажать

сов. разг. 1. на кого-что и без доп. хытăрах пус (е тĕк, тĕрт, хĕстер); поднажать на дверь алăка хытăрах тĕрт; 2. на кого-что и без доп., перен. (оказать давление) хисте, хĕстер, хĕç, алла ил; поднажать на лентяев юлхавсене алла ил; 3. на что и без доп., перен. (приналечь) вăй хур, тимле, тăрăшарах пар; поднажмём на математику математикăна тимлерех парар.

подтянуться

сов. 1. туртса çых (хăвăн пилĕкне); 2. (на руках) (алăпа туртăнса) çĕклен, хăпар; 3. (сосредоточитьсяо военных частях) пухăнса тăр, патне пухăн, каплан; 4. перен. разг. тăрăша пуçла, тимле, çирĕплен; сейчас ученики подтянулись вĕренекенсем халь тăрăша пуçларĕç; 5. перен. разг. (стать подобранным, подтянутым) чипĕрлен, йăрăслан, тăпăл-тăпăл пул.

позаботиться

сов. о ком-чём тăрăш, шухăшла, тимле; надо и о себе позаботиться хăвăн çинчен те шухăшламалла.

поусердствовать

сов. разг. тăрăш, тимле (пĕр хушă).

сосредоточиться

сов. 1. (собраться) пухăн, пуçтарăн; 2. на ком-чём (направиться, устремиться) (пĕтĕмпех) куç, тимле; любовь матери сосредоточилась на ребёнке амăшĕн юратăвĕ пĕтĕмпех ачи çине куçнă; 3. на ком-чём (о мыслях, внимании) чарăнса тăр; сосредоточиться на самом главном чи кирли çинче чарăнса тăр.

стараться

несов. тăрăш, тимле.

усердствовать

несов. тăрăш, тимле.

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

тим

1. «желание», «стремление», «влечение», «побуждение», «охота»; 2. «усердие», «старание»; 3. «инициатива»; «активность»; 4. «настойчивость», «энергичность»; «отвага», «смелость»; тимле, тимлен 1. «проявлять усердие, настойчивость, упорство»; 2. «пристально смотреть»; 3. «уговаривать»; «убеждать»; башк., тат. дим «увещевание», «уговаривание»; димлә «уговаривать», «убеждать», «увещевать»; «сватать»; кирг. дем «сила», «мощь», «храбрость», «отвага»; тур. денле «внимательно рассматривать»; уважать».

См. также:

Тимкка тимлĕ тимлĕн тимлĕх « тимле » тимлен тимлеттер тимлеш Тимма Тимми

тимле
Часть речи
Еçхĕл
 
Фонетика
5 букв
 
Мягкое слово
 
Язык
По-чувашски
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Yoomoney: 41001106956150