Чувашско-русский словарь (1982)

аркăллă

2.
с оборками, оборчатый
чĕнтĕр аркăллă саппун — фартук с кружевными оборками

калаклă

калаклă саппун — диал. фартук с наплечниками, бретельками

кантра

2.
шнурок, завязка
михĕ кантри — завязка мешка
саппун кантри — завязки фартука
çăпата кантри — оборы, оборки лаптей
кантра шăтăкĕ — дырочки у лаптей для продевания оборок

кăкăрлăх

2.
нагрудник
ача кăкăрлăхĕ — детский нагрудник
саппун кăкăрлăхĕ — нагрудник фартука

саппан

диал.
то же, что саппун

саппун

передник, фартук (разного покроя)
пир саппун — холщовый фартук (рабочая одежда)
çитсă саппун — ситцевый передник
саппун хурти — оборки фартука
саппун çакки — верхняя тесемка фартука
саппун çак — надеть фартук

хурта

оборка и оборки
саппун хурти — оборки фартука

чĕнтĕрле

1.
вышивать узоры
украшать кружевами
саппун аркине чĕнтĕрле — обшить низ передника кружевами

çакă

5.
подтяжки, помочи
бретельки
саппун çакки — бретельки передника
шăлавар çакки — помочи брюк
çакăллă шăлавар — брюки на подтяжках

çыхă

1.
завязка
повязка
жгут
дежурнăй çыххи — повязка дежурного
келте çыххи — свисло
михĕ çыххи — завязка мешка
саппун çыххи — тесемки фартука
улăм çыхă — соломенный жгут

Словарь чувашского языка

сапун

тоже, что саппун. Описка? ЧП. Сапун кантăри, подвязка у фартука.

саппан

фартук, передник, запон (русск.). Якейк., Сохрон-й. Чертаг. Саппан, передник. Чаcти его на нижнем краю: хурта, кăвак чăнтăр, хĕрес кантри, симĕс куккăр. ЧП. Аппа, кăвак саппанна кӳртсе пар: Актай. † Умри саппан аккам пур, алăран курка ямарĕ, çавăнпа ĕссĕр пултăмăр. N. Саппан (саппун) харти, оборка на подоле и на плечах; саппан умĕ или саппан шӳлкеми, верхняя часть фартука; саппан çакки — мăйран çакмалли; саппан кантăри — пилĕк тĕлĕнчен сылтăм енчен çыхмалли.

саппун

саппон, то же, что саппан. Ау 232. Савни каять анкартне, çыхнă шурă саппунне. СТИК. Саппун — фартук. Чĕрçитти — тот же саппун, но сшитый лучше и из тонкого материала. Ст. Чек. Саппун, белый фартук из грубого холста для работы, носят мужчины и женщины. Сред. Юм. Саппон тесе мăйран çакса ямалла тăвакан, кăкăр çинех çитекен чĕрçиттие калаççĕ. Б. Олг. Саппон çакаччĕ, машинăпа тĕрленĕ, капăрлатнă. СПВВ. ТА. Саппон — чĕрçитти.

çĕрçĕн

особые нитки для вышивания. Шарбаш. Мачамăш (Вăрнар. р.). † Умри саппун — саттин саппун; саппун саттин, хурти çĕрçĕн.

Саппун хорти

то же, что саппун вĕçĕ, саппун упаркки. Мар.-Пос.

чалак

резвый. Тюрл. Чалак, бойкий (лаша), удержу нет. ПТТ. Сĕренте утланас лашине лайăх, çынтан кая юлас мар, чалак пултăр тесе, хăш ача ашшĕсенчен вырттăн та пулин кашни кун сĕлĕ параççĕ. СПВВ. Чалак лаша, бойкая. || Проворный. N. Вăл чалак хĕр. || Сред. Юм. Чалак тесе пит хитре, чейе сăмахлакан çынна калаççĕ. || Тяжеловатый. N. Пысăк чалак ăйăр... тапранса кайрĕ. || Байгул. Чалак чалак чалаккин, пусма яшки вечул, шăкăлти-макăлти Верук саппун, Танюк шаравар.

шурă

шорă, белый. N. Пĕчĕкçеççĕ кушма — шурă кушма, пурте шур путекĕн кăчăкĕ. Толст. 5. Куçли калать: сĕт шурă, хут пек шап-шурă, тет. Суккăрри калать: шурă тĕс апла вăл хут пекех алăра шăлтăртатать-и-мĕн? тет. Зрячий сказал: „Цвет молока такой, как бумага белая“. Слепой спросил: „А что, этот цвет так же шуршит под руками, как бумага?“ Ядр. Ман тантăшсем ялт шурă, епле уйăрлса каям-ши. Ск. и пред. чув. 3. Тимĕр тылă ашĕнче шурă шуйттан ларать, тет. Пазух. 73. Чăлт шурăран тутăр эп кумтартăм. Чув. прим. о пог. З7. Хĕвел шурĕ тухсан, çав кун уяр пулать, малалла та уяр пулать. Если солнце восходит белое, то в этот день будет ясно и вперед будет ясно. N. Çамки çинче шурă пур (вăкăрăн). Н. Якушк. Улачанăн шурри пит çинçе, кам аллисем витĕр тухнă-ши? N. Шорринчен Хвекла саппун тутарнă, ытти япаласене тапратман-халь. Хош-Çырми. Тӳнес марччĕ шорă йор çине. Хорошо бы не свалиться мне на белый снег. НР. Анатран хăпарать шора пăрахот. Снизу идет белый пароход. Хош-Çырми. Икĕ шорă çăмарта пĕçертĕм, хăшĕ сывалассине пĕлмерĕм. Сварил я два яйца, но не знал, которое из них убудет. Ск. и пред. чув. 19. Шурут çырми варринче шурă шăмăсем выртаççĕ. Якейк. Çăмарта шорă тийиса шоратмасăр çияс мар. БАБ. Юрла-юрла ĕçер-е? Юртан шурă пулар-а? Давайте пить и петь песни, и сделаемтесь белее снега. Бугульм. Шурă çĕлĕк шур юр пек, хамăр тăван чунăм пек. N. Шурă юр пусарса тăракан чăрăшсем йăшăл та тумаççĕ. N. Ушкăн-ушкăн шурă пĕлĕт иртет... НР. Апай исе пачĕ шурă тутăр. Мать купила мне белый платочек. Хурамал. Манăн шурă кĕпе пĕрреççĕх, çуса çаксан, шурă юр пекех. У меня единственная белая рубашка; если выстирать ее и повесить, то она как белый снег. А.-п. й. 93. Шурă халат тăхăнса, тухтăр пекех тумланса, сарă чăматан йăтса, тĕрлĕ кĕленче хурса, ĕне хӳрине чиксе, хуллен утать хулана. Хурамал. Ăлăхăттăм çӳлĕ ту çине, çыру çырайăттăм шура чул çине. Взошел бы я на высокую гору и написал бы надпись на белом камне. Ib. Çӳлĕ тусем çинче шурă курнитса. На высокой горе — белая горница. Ib. Шурă иккен куянăн урисем, хĕрлĕ иккен тиллĕн урисем. Оказывается, у зайца ноги белы, у лисицы — красны. N. Ача вилсен (лет до 5—7), тула çăмарта кăларса ывăтатчĕç. Çăмарта пăрахнă чухне те: чунна шурă чăхă ертсе çӳретĕр, тетчĕç. N. Кăвак кăвакарçăн чĕпписем — шурă кăвакарçăн сĕчĕсем, эпир аттепе анне ачисем. Бугульм. Кăвак кăвакарчăн пурте пĕр пек, çуначĕ шурри ăрасна. ЧП. Хĕрсем шуртан шурă кантăр тыллаççĕ. N. Эй, шура аппа, шурă аппа, чӳрече витĕр пăх аппа. ТХКА З0. Оксанă — хура куçлă, шурă ӳтлĕ, сар çӳçлĕ, яштак пĕвлĕ хитре хĕрччĕ те. || Альш. Çута-шурă, светло-белый. Ib. Витĕр шурă, цвет бумаги. Орау. Пĕр шурă чĕреллĕ (бледный) ача туйра вĕлерес пек ташлать. || По-белому (изба). О сохр. здор. Пӳртре хăрăм-тĕтĕм ан пултăр, çавăнпа пӳрте шурă тума кирлĕ (по-белому). Хурамал. Алăкăрсен умĕ улма йывăç, улмисем çукран илемĕ çук; пӳртĕрсемех шурă, саккăр сарă, савнă тăванăр çукран илемĕ çук. У вас на дворе растут яблони, но нет у них красы оттого, что на них нет яблок; изба у вас белая, лавки в ней желтые, но нет у нее красы оттого, что у вас нет милой родни. || В переносном значении. N. Эпĕр шурă тăвасшăн, çынсем хура тăвасшăн. Мы хотим сделать как-нибудь это приличным, а люди стараются сделать это нехорошим. || Честь? N. Сĕтел туртса си парат, питме шурă килĕ-и, тесе. || Снег. С. Айб. Уттарам-шин, чуптарам-шин аслă çулпа шурă пур чухне. || Хлебное вино (водка). Изамб. Т. Сахал пулсан: шуррине пар, тесе, тата ыйтаççĕ.

линта

лента. Н. Лебеж. Саппун вĕçне янă сарлака сарă линта.

месчи

искаж. сл.? Н. Лебеж. † Пуян хĕрĕйĕн саппунĕ шурă çитса, саппун вĕçне янă сарлака сарă линт(т)а, сар (месчи) çине (чит. сар çине?) çĕленĕ çичĕ хут линт(т)а.

ишкет

(и_шкэ_т), весло. См. ишкев. Эта форма, с «т», встречается в рукописи Г. Т. Тимофеева много раз. Срв. тат. iшкäк. IЬ. Кимĕпе кĕрсе кайсан, ишкете явăнаççĕ те вăл курăксем, ишкете туртса кăлармалла мар. Альш. Тытнă хăй ишкетне, тăхăннă пахилкке, çакнă саппун: пырать ишкетпе туяланса çулпалан. Альш. Ишкечĕ çитеймес, унта ярса пăхсан.

Русско-чувашский словарь

передник

сущ.муж. (син. фартук)
саппун, чĕр çитти

фартук

сущ.муж. (син. передник)
саппун, чĕр çитти; вышитый фартук тĕрĕллĕ саппун

Русско-чувашский словарь (1972)

передник

чӗрҫитти, саппун.

фартук

фартук, чĕрçитти, саппун, кăкăрлă чĕрçитти.

Русско-чувашский словарь (1971)

манер

м. разг.: на манер чего-л. майлă, евĕрлĕ, манерлĕ, пек; повязать полотенце на манер передника алшăллине саппун евĕр çых; на новый манер çĕнĕлле, çĕнĕ майлă; таким манером çапла майпа.

передник

м. чĕрçитти, саппун.

подзор

м. 1. хурта, хăрпу, хăнтăр, аркă вĕçĕ; подзор фартука саппун хурти; 2. архит. эреш; крыша с подзором эрешлĕ пӳрт тăрри.

фартук

м. 1. саппун; 2. тех. виткĕч.

Чувашско-татарский словарь (1994)

саппун

алъяпкыч

См. также: