Чувашско-русский словарь (1982)

канăçсăр

1.
беспокойный, неспокойный
тревожный

канăçсăр

беспокойно, неспокойно
тревожно
канăçсăр ача — беспокойный ребенок
канăçсăр кунсем — тревожные дни
канăçсăр чĕре — неугомонный характер
канăçсăр çывăр — спать беспокбйно

канăçсăр

2.
беспокойный, хлопотливый
канăçсăр ĕç — хлопотливая работа

канăçсăр

3.
без отдыха, без передышки
пĕр канăçсăр ĕçле — работать без всякого отдыха

канăçусăр

то же, что канăçсăр 1.

Словарь чувашского языка

пелке

(_пэ_лгэ), болтать. См. палка. Н. Карм. Ан пелке, не болтай зря. Шибач. Мĕн пелкесе тăратăн, что ты болтаешь. V. S. Канăçсăр пелкес, брюзжать. Икково. Пелкесе çӳрет. Ib. Ан пелке = пустой ан калаç. Ib. Ма çаплах пелкен = ма çаплах ятлаçан (= момлен, о старухе).

канăçсăр

беспокойный; аnxius. Орау. Темскерле (= темĕскерле) канăçсăр ача пулчĕ ку, кунĕн-çĕрĕн макăрать. Ib. Ун пек канăçсăр çынна урăх пĕлмесп (= пĕлместĕп) те эпĕ, кунĕн-çĕрĕн пĕртте ахаль лармасть, мĕн-те-пулсан тăвать, çавăнпа та пурнать çав. Ib. Канăçсăр лаша кунĕпех çияшшăн (много ест). N. Канăçсăр ача, ан йĕрĕнтер-ха, тăр пăртак! (Гов. о маленьком, который всё просит есть). Сред. Юм. Мĕнле канăçсăр ача çак, тем чол йăпатса та йăпана пĕлмес!

Русско-чувашский словарь

беспокойный

прил.
1. (ант. спокойный), беспокойно нареч. канăçсăр, хыпкаланчăк, лăпкă мар; беспокойный характер канăçсăр кăмăл
2. (син. трудный, неудобный) чăрмавлă, чăкраш, йывăр; беспокойная работа чăкраш ĕç

тарелка

сущ.жен.
турилкке; глубокая тарелка яшка турилкки; мелкая тарелка пăтă-шаркку турилкки; тарелка упала и разбилась турилкке ӳксе ванчĕ ♦ быть не в своей тарелке харпăр хăвна канăçсăр туй

хлопотливый

прил.
1. (син. затруднительный, сложный) кăткăс, чăкраш, чăрмавлă; хлопотливое дело чăрмавлă ĕç
2. (син. суетливый) канăçсăр, ĕçлĕ, ӳрĕк, вĕткеленчĕк; тăрмашакан; хлопотливая женщина ӳрĕк хĕрарăм

Русско-чувашский словарь (1972)

тревожный

1. канăçсăр, шиклĕ (каç); 2. шиклентерекен, ăшчике хускатакан (хыпарсем).

беспокойный

канăçсăр, канăç паман, канлĕхсĕр, чăрмавлă, пăтравлă.

беспокойство

чăрмав, канăçсăр, канăç çухатни, тăнăçсăрлăх, пăшăрханни; душевное беспокойство ăш вăркани, аш çунни.

Русско-чувашский словарь (1971)

беспокойный

прил. 1. (испытывающий тревогу) канăçсăр; беспокойный человек канăçсăр çын, хавшак чĕреллĕ çын; 2. (хлопотный) канăçсăр, чăрмавлă; беспокойная должность канăçсăр ĕç; 3. (находящийся в движении) лăпкă мар, хумханчăк, пăлханчăк; беспокойное море пăлханчăк тинĕс.

гнести

несов. 1. кого-что (угнетать, мучить) пус, асаплантар, канăç ан пар; его гнести тут тревожные мысли ăна канăçсăр шухăшсем пусса илчĕç; 2. кого (притеснять) пусмăрла, ирĕк ан пар, пус, хĕс.

непоседа

м. и ж. разг. канăçсăр çын, лара-тăра пĕлмен çын.

непоседливый

прил. канăçсăр, кускаласа çӳрекен, лара-тăра пĕлмен; непоседливый мальчик канăçсăр ача.

неприкаянный

прил. разг. канăçсăр, хăйне хăй вырăн тупайман.

неспокойный

прил. канăçсăр, тăнăçсăр, лăпкă мар, шиклĕ.

озабоченный

прил. шухăшлă, чăрмавлă, тăрăшуллă, канăçсăр.

отдых

м. 1. кану, канăç; без отдыха канăçсăр; право на отдых кану прави; ◇ не давать ни отдыху ни сроку кому-л. пĕр канăç та ан пар.

суетливый

прил. 1. (о человеке) канăçсăр, тĕлсĕр, хыпăнчăк; 2. (о движениях, действиях) канăçсăр, васкавлă; суетливая жизнь канăçсăр пурнăç.

суматошный

прил. 1. разг. (о человеке) канăçсăр, тĕлсĕр, хыпкаланчăк, хыпăнчăк; 2. (полный суматохи) канăçсăр, тĕлсĕр, тĕркĕш; суматошная жизнь тĕркĕш пурнăç.

тревожный

прил. 1. шиклĕ, канăçсăр; тревожный сон канăçсăр ыйхă; тревожная ночь шиклĕ каç; 2. (порождающий тревогу) шиклентерекен, хăратакан, ăшчике хускатакан; тревожные вести шиклентерекен хыпарсем; 3. (сообщающий об опасности) тревога ⸗ĕ [⸗и]; хăрушлăх ⸗ĕ [⸗и]; тревожный сигнал хăрушлăх сигналĕ.

хлопотливый

прил. 1. (погружённый в хлопоты) канăçсăр, ĕçлĕ, кускалан, тăрмашакан, вĕтеленчĕк; хлопотливая женщина канăçсăр хĕрарăм; хлопотливые птички вĕтеленчĕк кайăксем; 2. (сопряжённый с хлопотами) чăрмавлă; ерçӳсĕр; хлопотливое дело чармавлă ĕç; хлопотливый день ерçӳсĕр кун.

шевелиться

несов. 1. (слегка двигаться) хускан, хускал, тапран, чӳхен, вылян, куç; листья шевелятся от ветра йывăç çулçисем çилпе вылянса тараççĕ; 2. перен. хускал, вăран, чĕрĕл, хĕвĕш; в голове шевелятся беспокойные мысли пуçра канăçсăр шухăшсем хĕвĕшеççĕ; ◇ шевелись!, шевелитесь! (понуждение к действию) хăвăртрах!, часрах!; не шевелись!, не шевелитесь! ан хускал(ăр)!

Чувашско-русский фразеологический словарь

Йĕр хăвар

Йĕр хăвар [ту] оставлять / оставить след какой.
Каламасăрах паллă ĕнтĕ, хуйхă-суйхă Варьăн сăнĕ çине йĕр хăвармасăр иртме пултарайман. К. Пайраш. Кашни çын халăх чĕринче хăйĕн таса пурнăçĕпе, лайăх ĕçĕсемпе йĕр хăварать. В. Паймен. Çул ӳсĕмĕ — канăçсăр шухăш Пуçра тем чухлех йĕр тăвать. А. Алка.

Неологический словарь чувашского языка

пăлхавăрлă

п.с. Пăлхавлă; пăтравлă, тăнăçсăр, канăçсăр. Митта Ваçлейĕ пирĕн пăлхавăрлă вăхăтăн шанчăклă юлташĕ. КЯ, 5.03.1988, 3 с. Малтанах унăн [Ю.Айдашăн] пăл-хавăрлă кăмăлĕ романтизмра палăратчĕ. Я-в, 1990, 5 /, 28 с. «Нарспи» поэма — пăлхавăрлă ХХ ĕмĕр пуçламăшĕ çуратнă вилĕмсĕр хайлав. ЧС, 1994, 9 кл., 69 с. — пăлхавăрлă самана (Н.Мранькка, 1961, 409 с.; М.Юхма, 1983, 251 с.; Я-в, 1990, 6 /, 2 с.); пăлхавăрлă тĕнче (Н.Ис-муков, 1990, 111 с.); пăлхавăрлă кунсем (ЧС, 1994, 8 кл., 169 с.); «пăлхавăрлă» шухăш (Я-в, 1995, 10 /, 69 с.).

ĕçченçĕ

п.в. Тăрăшуллă çын (е сăнар); ĕçлевçĕ, ĕçчен. Пуç çапма пымашкăн вăхăт çук ĕçченçĕн. С.Шавлы, 1974, 37 с. Вăл лайăх çын, канăçсăр ĕçченçĕ. А.Медведев, 1983, 199 с. Хĕвелпе танах тăрса вăратрăм ытарми ĕçченçĕ уй-хире. В.Пехил, 1986, 16 с. Тăрмашаççĕ, тĕрмешеççĕ кунсерен ĕçченçĕсем. А.Галкин //Т-ш, 1998, 7 /, 5 с.

См. также: