Чувашско-русский словарь (1982)

ислам

ислам
ислам тĕнĕ тыт — исповедовать ислам

мăхамет

разг.
исламский, мусульманский, магометанский
мăхамет тĕнĕ — мусульманская вера, ислам

панисламизм

панисламизм (ислам тĕнне тытакан мĕнпур патшалăхсене пĕрлештерес реакциллĕ юхăм)

шариат

шариат (ислам тĕнĕн саккунĕсемпе йăли-йĕркисем)

Русско-чувашский словарь

ислам

сущ.муж. (син. мусульманство)
ислам (мусульман тĕнĕ— Аллах турра пуç çапни)

мусульманин

сущ.муж., мусульманка жен.
мусульман (ислам тĕнне тытакан, Аллах турра ĕненекен)

мусульманство

сущ.сред. (син. ислам)
мусульман тĕнĕ (халапсем тăрăх, Магомет е Мухаммед ятлă çын VII ĕмĕрте пуçарса янă Аллах турă тĕнĕ)

Русско-чувашский словарь (1971)

ислам

м. ислам (мусульман тĕнĕ).

магометанство

с. см. ислам, мусульманство.

Русско-чувашский словарь социальной лексики (2004)

Аллах

Аллах (ислам тĕнĕнчи Турă ячĕ)

«Аль-Кайда»

«Аль-Кайда» (ислам тĕнĕпе витĕнекен террористсен пĕтĕм тĕнчери организацийĕ)

буддизм

буддизм (христиан тата ислам тĕнĕсемпе пĕрле — тĕнчери тĕп тĕнсенчен пĕри; Авалхи Индире пирĕн эрăчченхи V—VI ĕмĕрсенче çуралнă)

ваххабизм

ваххабизм (ислам тĕнĕнчи реакцилле, экстремизмлă юхăм)

ислам

, мусульманство ислам, мусульманлăх (тĕнчери виçĕ тĕп тĕнрен пĕри, Аллах турра пуççапни; нумай çĕршывра вăл патшалăх тĕнĕ шутланать)

магометанство

см. ислам

монотеизм

монотеизм, пĕр турăлăх (пĕртен-пĕр турра йышăнакан, ăна пуççапни çинче никĕсленсе тăракан тĕн вĕрентĕвĕсем; сăм., христианство, ислам, иудаизм)

мусульмане

мусульмансем (ислам тĕнне тытакансем)

мусульманский

ислам -ĕ, мусульман -ĕ; мусульманские обычаи и обряды мусульмансен йăли-йĕрки

мусульманство

см. ислам

муэдзин

муэдзин (ислам тĕнĕнче— мусульмансене кĕлле йыхăракан çын)

панисламизм

панисламизм (ислам тĕнне тытакан мĕн пур халăхсене пĕр патшалăха пĕрлештерессишĕн тăракан юхăм)

религия

тĕн; языческая религия ыр-усал тĕнĕ; христианская религия христиан тĕнĕ; государственная религия патшалăх тĕнĕ; мировые религии пĕтĕм тĕнчери тĕнсем (христианство, ислам, буддизм)

Неологический словарь чувашского языка

боевик

п.с. 1. Хăвăрт аталанакан сюжетлă, кĕрешӳ-çапăçуллă фильм; кинобоевик. «Колосс» кинотеатрта кăтарта-кан картинăсене боевик тетчĕç. Пирĕн «Апайка» та боевиксен ретĕнче пулма тивĕçлĕ пулчĕ. Тани Юн, 1972, 61 с. Ку фильма [«Апайкăна»] куракансем «чăваш боевикĕ» теççĕ. ХК, 1993, 6 /, 2 с. Телевизорпа кăтартакан тĕрлĕрен боевиксем çамрăк ăс-тăна минретеççĕ. Х-р, 21.02.1997, 4 с. Клубра ... пулса иртнĕ хĕрӳ çапăçу хальхи боевиксенчен пĕртте кая мар. Т-ш, 1999, 6 /, 3 с. Çывăрас умĕн çивĕч сюжетлă кинофильм, боевик... курмалла мар. С-х, 2000, 27 /, 1 с. — хăрушă боевиксем (ÇХ, 2000, 17 /, 9 с.); киревсĕр боевиксем (Х-р, 5.04.2001, 3 с.). — ВЧС, 1971, 56 с. 2. Политика тĕллевĕсене хĕç-пăшалпа усă курса пурнăçлама тăрмашакан ушкăнăн кĕрешӳçи; çапăçуçă. Кубинецсем пирĕн пата [70-мĕш çç. Чилие] 15 пин боевик янă. Х-р, 20.10.1992, 3 с. Дудаевăн боевикĕсем мирлĕ халăха вĕлерсе çӳреççĕ. Х-р, 24.01.1996, 1 с. Борисов Чечняра чечен боевикĕсен засадине лексе аманнă. ÇХ, 2000, 14 /, 2 с. Взвод командирĕ вырнаçнă казармăна... боевиксем вăркăнса кĕреççĕ. ТА, 2003, 2 /, 71 с. — таджик боевикĕсем (Х-р, 4.08.1993, 2 с.), таджик оппо-зицийĕн боевикĕсем (ÇХ, 2000, 14 /, 2 с.); Курдсен ĕçлев пар-тийĕн боевикĕсем (Х-р, 3.06.1997, 2 с.); ислам боевикĕсем (Х-р, 11.04.1999, 1 с.); тĕн сектин боевикĕсем (Х-р, 24.01.2002, 2 с.). — боевиксен бази (Ар, 2001, 25 /, 4 с.). 3. Ç.п., куçăм. Пуçтах, вăрçчан, шăртламас. Сылтăм вăйсен союзĕн çӳлерех асăннă боевикĕсем [«березовскисем, чубайссем, немцовсем, киселевсем, сванидзесем»]. Ч-х, 1999, 27 /, 3 с. Çав кунах тĕп хулари О.Кошевой урамĕнче те пĕр «боевика» тытса чарнă. Х-р, 14.03.2000, 4 с. Шаптак «боевикĕсем» [Пуçелĕк]. ÇЯ, 29.09.2001, 4 с.

ваххабизм

п.с. Суннитсен исламĕн Мухаммед ибн Абд аль-Ваххаб (ХVIII ĕмĕр) вĕрентĕвне тĕпе хуракан, ислам тасалăхĕпе джихад идейине (ĕненӳшĕн пыракан кĕрешĕве) сума сăвакан тĕнпе политика юхăмĕ. Взрывсем кĕрленинче вахха-бизма — ислам фундаментализмĕн пĕр енне — тытса пыракансем айăплă. Х-р, 8.10.1999, 2 с. Раççейре ваххабизм сарăлас хăрушлăх палăрмаллах ӳсет. Х-р, 4.11.1999, 1 с.

исламизм

ç.с. Пĕтĕм тĕнчери мăсăльмансене пĕр чăмăра (халифата) пĕрлештерме, ислам витĕмне вăйлатма тăрмашакан политикăпа тĕн юхăмĕ; панисламизм. Рим папи экстремистла исламизма хытă критикленĕ. Х-р, 23.01.1996, 3 с. Ассамблейăн [Тĕрĕк халăхĕсен ассамблейин] тĕллевĕсем нихăçан та «пан-тюркизм», «исламизм» ăнлавсемпе çыхăнса тăман. Х-р, 15.09.2001, 2 с.

мăсăльманлăх

ç.с. Мăсăльман тĕнĕ, мăхамет тĕнĕ, ислам. Мăсăльманлăх Пăлхарта çĕкленĕ тет хĕç-хăртне. Г.Юмарт, 2001, 16 с.

моджахед

ç.с. Ислам идеалĕсемпе витĕнсе политика тĕллевĕсемшĕн çапăçакан çын; афган партизанĕ. Йĕри-тавра хĕç-пăшаллă моджахедсем пулнă. Х-р, 15.06.1995, 4 с. Массуд-Раббани моджахечĕсем Наджиба çĕнтерсе Кабул хулине тытса илсен [А.Дустум] вĕсене хирĕç çапăçнă. Х-р, 11.02.1997, 3 с. Вăрçăпа хавхаланнă моджахедсем хăйсене пулăшакан Исламабад çинчен мансах кайнă. Х-р, 5.10.2001, 2 с. — таджик боевикĕсемпе афган моджахечĕсем (Х-р, 4.08.1993, 2 с.; ÇХ, 2000, 14 /, 2 с.); — моджахедсен снайперĕ (Х-р, 15.06.1995, 4 с.).

мусульманлан

п.с. 1. Ислам тĕнне йышăн, мăсăльмана (мусульмана) тух. Пыра-киле монгол-тутар мăрсисемпе пăлхар турханĕсем хушшинче уйрăмлăх пĕтсе пынă, мĕншĕн тесен лешсем те, кусем те мусульманланса кайнă. И.Кузнецов, 1962, 29 с. Мусульманланнă чăвашсем хăйсен ятне çухатнă, «тутар» ятпа çӳреме пуçланă. Х-р, 17.03.1992, 5 с. 2. Мăсăльмансен евĕрлĕ пул, мăсăльманпа пĕр пеклен. Мăсăльман тĕнĕ сарăлма пикенсен — ятсем те мăсăльманланаççĕ. Х-р, 16.05.2002, 3 с.

мăсăльманлан

п.с. 1. Ислам тĕнне йышăн, мăсăльмана (мусульмана) тух. Пыра-киле монгол-тутар мăрсисемпе пăлхар турханĕсем хушшинче уйрăмлăх пĕтсе пынă, мĕншĕн тесен лешсем те, кусем те мусульманланса кайнă. И.Кузнецов, 1962, 29 с. Мусульманланнă чăвашсем хăйсен ятне çухатнă, «тутар» ятпа çӳреме пуçланă. Х-р, 17.03.1992, 5 с. 2. Мăсăльмансен евĕрлĕ пул, мăсăльманпа пĕр пеклен. Мăсăльман тĕнĕ сарăлма пикенсен — ятсем те мăсăльманланаççĕ. Х-р, 16.05.2002, 3 с.

См. также: