Чувашско-русский словарь (1982)

çăт

I.
см. çăтă

çăтă

(çăт)

çăтă

1.
частый, густой, плотный

çăтă

часто, густо, плотно
çăтă ала — частое сито

çăтă

2.
плотный, тесный

çăтă

плотно, тесно, в обтяжку
çăтă çыпăç — плотно пристать
тутана çăтă тыт — плотно сжать губы
кĕпе кĕлеткене çăтă тытать — платье плотно облегает фигуру
урай хăмисем çăтă тăраççĕ — половицы подогнаны плотно

Никольскийĕн чăвашла-вырăсла словарĕ

çăтă

обжорливый.

190 стр.

Словарь чувашского языка

çăтă

(с’ы̆ды̆), жадный, прожорливый. Латыш. Çăтă, неразборчивый при глотании, еде. || Обжора. Начерт. 156. Сред. Юм. Çăтă (не вполне соответствует обжоре), мĕн çын çинине çăтатса пăхса ларан корман-и мĕн япала?! Ib. Çăтă тесе, çăтатса çӳрет тесе, нимрен те тăрана пĕлмен çынна калаççĕ. || Жадность. Перев. Кашкăр çăттине пурте пĕлеççĕ, что волки жадны, всякий знает кашкăр аш-мĕн çинĕ чух нихăçан та шăмма-мĕне асăрхамаçть.

çăтă

(с’ы̆ды̆), встреч. в сложении: çăтă-çотă.

çăтă-çотă

(с’ŏдŏ-с’одŏ), подр. звуку при хлопании крыльями. В. Олг. Чĕпĕ пуссан тапаланат, çонаттипе çăтă-çотă, çăтă-çотă! туат.

çăтă

(с’ы̆ды̆), частый (о сите). N. Пирĕн ала çăтăрах та (слишком часто, частовато), хывăх (хывлăх) нумай хăварать. || Плотный; плотно. N. Çăтă çăпата, плотно сплетенные лапти. Орау. Урай хăмисем çăтă тăраççĕ. Капк. Иртĕр кунтарах, ларăр çăтăрах. || Тесный, тесно. Якейк. Çынсам пӳрте çăтă-çăтă ларса тохрĕç (тесно уселись). || МПП. Çăтă, без заплаток.

Русско-чувашский словарь

компактный

прил., компактно нареч.
1. (син. плотный) çăтă, пĕчĕк, пуçтаруллă; компактное расположение деталей машины машина пайĕсене çăтă вырнаçтарни
2. (син. краткий, сжатый) кĕске; компактно изложить вопрос ыйтăва кĕскен уçса пар

плотный

прил., плотно нареч.
1. тачă, питĕ, çăтă, çăра; плотный холст çăтă пир; дверь плотно закрыта алăка тачă хупса лартнă
2. (син. густой) йăвă, йышлă; плотно посадить капусту купăстана йăвă ларт
3. (син. коренастый) кĕрнеклĕ, патвар, тапчам; человек плотного сложения тапчам ӳт-пӳллĕ çын ♦ плотно поесть тăраниччен çи, апат çисе тултар

узкий

прил., узко нареч.
1. (ант. широкий) ансăр; узкая доска ансăр хăма
2. (син. тесный) тăвăр, хĕсĕк, çăтă; рубашка мне узка кĕпе мана тăвăр
3. ансăр, пайăр; узкая специализация ансăр ĕç сулăмĕ

частый

прил. (ант. редкий), часто нареч.
1. (син. плотный, густой) тачă, йăвă, çăтă; чăтлăх; частая изгородь çăтă карта; частые заросли чăтлăх вăрман; частый гребень вĕтĕ тура
2. (син. близкий; ант. далёкий) çывăх, тăтăш; селения расположены часто ялсем пĕр-пĕринчен çывăх лараççĕ
3. (син. быстрый) хăвăрт, час-час; çине-çине; пульс у больного частый чирлĕ çыннăн юнĕ хăвăрт тапать; мы часто встречаемся эпир час-часах тĕл пулатпăр

Русско-чувашский словарь (1971)

вплотную

нареч. 1. (плотно, тесно) çыпçăнтарса, тачă, çăтă, юнашарах; придвинуть стол вплотную к стене сĕтеле стена çумнех тĕксе ларт; подойти вплотную к берегу çыран хĕрнех пыр; 2. перен. разг. (серьёзно, как следует) пикенсе, çине тăрса; вплотную приняться за работу пикенсе ĕçе тытăн.

кирза

ж. кирза (нумай сийлĕ çăтă пир).

компактный

прил. (плотный) çăтă, компактлă; компактная масса компактлă масса.

крепдешин

м. крепдешин (çӳхе те çăтă пурçăн пусма).

кретон

м. текст. кретон (çăтă пусма).

обтяжка

ж. 1. по гл. обтянуть; 2. (то, чем обтянуто что-л.) витти, витмелли; ◇ в обтяжку çăтă-çăтă, çат çыпăçса тăракан.

плотный

прил. 1. питĕ, çăра, çăтă, тачă, нăкă, тăкăскă; плотный холст питĕ пир; плотный воздух çăра сывлăш; плотная масса тăкăçкă масса; 2. разг. (полный, упитанный) пăлатна, тапчам; 3. разг. (сытный) тутă; плотный обед тутă апат.

сахарный

прил. 1. сахăрĕ [⸗и]; сахарный песок сахăр песокĕ; сахарный завод сахăр завочĕ; сахарная свёкла сахар кăшманĕ; 2. (такой, как сахар) сахăр пек; 3. перен. пылак, сахăр пек пылак; ◇ сахарная бумага сахăр хучĕ (сахăр чĕркемелли çăтă кăвак хут); сахарная кость шăтăклă шăмă.

часто

нареч. 1. (нередко) час(ах), час-час(ах), тăтăш(ах); часто бывать в кино кинора час-часах пул; 2. (близко) йăвă, çăра, çăтă; деревья посажены часто йывăçсене йăвă лартнă.

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

çăт

«глотать»; çăтă, çăткăн «прожорливый», «жадный»; çăтăм «глоток»; Замахш., чаг., узб., тур., кумык., ног. йут (ют), туркм. ювут, тат., башк. йот, уйг., кирг., казах., к. калп. жут, алт. В дьут, азерб. уд «глотать»; азерб. удум, уйг., кирг. жутум, казах. жутым, узб. йутум (ютум), ойр. дьудум «глоток».

См. также: