Поиск: ӳсĕр

Чувашско-русский словарь (1982)

I.

1.
пьяный, нетрезвый человек

пьяный, нетрезвый

пьяным, в пьяном, в нетрезвом состоянии
ӳсĕр çын — пьяный человек
ӳсĕрпе, ӳсĕр пуçпа — в пьяном виде, в нетрезвом состоянии; спьяну, спьяна
ӳсĕрпе персе яр — сболтнуть спьяну

2.
опьянение
ăна ӳсĕр пусрĕ — у него наступило сильное опьянение
ӳсĕр чирĕ — алкоголизм

II.

кашлять
чыхăна-чыхăна ӳсĕр — кашлять захлебываясь
ӳсĕрме тытăн — закашляться
ӳсĕрсе кăлар — отхаркнуть
сăмсаран ӳсĕр — диал. чихать

Словарь чувашского языка

(ӳ_зэ̆_р), кашлять; чихать. Орау. Вăл аран-аран пыр тĕпĕпе ӳсĕрсе сурса кăларса пăрахать. Он с трудом отхаркивает. К.-Кушки. Кушак ӳсĕрчĕ те, пĕтĕм питне кĕл турĕ. Кошка фыркнула, и засыпала ему все лицо золою. IЬ. Ӳсĕретĕн-ӳсĕретĕн, ниепле те ӳсĕрсе кăлараймастăп.

(ӳ_зэ̆_р), пьяный, нетрезвый. См. ӳссĕр, ĕссĕр. Альш. Ӳсĕрпе пулнă япала! Зачатый в пьяном виде! (Ругань). N. Ӳсĕр выртакан патне ачасем илсе пырса шăртнă (науськал помочиться). N. Çав урампа тепле ӳсĕр килет. Сред. Юм. Пăх пик ӳсĕр. Пьяный как стелька. N. Вăл çапла куллен ӳсĕр çӳренине курсан. Юрк. Пĕре çапла кăна, ӳсĕрне пĕлмесĕр, çырма хушнă. Хăй çапла, уткаласа çӳренĕ чухне, тăват-пилĕк сăмах каласа парсан, тата мĕн çырмаллине шухăшласа çӳре пуçлат. К.-Кушки. Эсĕ ĕнер ӳсĕр пуçăпа темĕскер хăтланса çӳренĕ, паян пурте кулаççĕ. IЬ. Ӳсĕр пуçăмăрпа таçта пырса кĕнĕ (мы). || Опьянение. Буин. † Ĕнтĕ сăра ĕçрĕм, сăра ĕçрĕм, ку ӳсĕрĕме кăçта хурам-ши? (куда мне девать это мое опьянение? К.-Кушки. Эпĕ унпа урăлла калаçман, ӳсĕрпе калаçнă. IЬ. Эсĕ унта ӳсĕрпе (или: ӳсĕррӳпе) темĕн те хăтланăн. IЬ. Вăл унта пынă та, ӳсĕрпе чӳрече çĕмĕрнĕ. IЬ. Вăл унта пынă та, хăй ӳсĕррипе темĕн те хăтланса пĕтнĕ. Юрк. Ӳсĕрпе пĕлмесĕр, ăçта аяккинчен чĕпĕтсе тытат, ăçта тĕпĕнчен тытса çĕклеме хăтланат.

Чувашско-татарский словарь (1994)

йөткерергә

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

«пьяный»; др. тюрк. (енис.) исрик «возбуждённый»« КБ, МК, АФТ, тефс. XII-XIII вв. ӓсрӳк, Замахш. ӧсӳрӳк, ПК ӓзрӳк, МНХ, чаг. ӧсрӳк, алт. В, ойр., тув. әзирик, хак. изирик, тат. исерек, башк. иçерек, ног., к. калп., кумык. эсирик «пьяный».

«кашлять»; ӳслĕк «кашель»; азерб., полов. ӧскӳр, тур. ӧксӳр, тат. yууcӳр, туркм. ӳсгӳр «кашлять»; др. тюрк. асур, тур. аксыр, башк. сӧскӧр, кирг. чӳчкӳр «чихать»; АФТ. тур. ӧксӳрӳк, азерб. оскӳрәк, туркм. (Беляев) ӳскӳрмеӳсгӳлевӳк «кашель».

См. также:

ӳсĕмлет ӳсĕмсĕр ӳсĕн ӳсĕнтер « ӳсĕр » ӳсĕр-какăр ӳсĕр-пуçăн ӳсĕрĕл ӳсĕрĕлтер ӳсĕрле