Поиск: шăрчăк

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I.

1.
сверчок
кузнечик

уй шăрчăкĕ — кобылка
кăмака хыçĕнче шăрчăк авăтать — за печкой стрекочет сверчок
курăк хушшинче шăрчăксем сиккелеççĕ — в траве прыгают кузнечики
2. прост.
саранча
3. перен.
человек с кривыми ногами, кривоногий человек

шăрчăк курăкбот. недотрога обыкновенная
шăрчăк пĕççиллĕ урапа — рессорный тарантас
II.
вспыльчивый, нервный, раздражительный
Шăрчăк çыннăн турти кĕске. — погов. Вспыльчивый человек — что конь в коротких оглоблях (т. е. быстро выходит из себя).
III.
пряжа, намотанная крестом
шăрчăк хывса арла — прясть, наматывая пряжу крестообразно

Словарь чувашского языка

сверчок, кузнечик, стрекоза, саранча. Кипек. Шăрчăк — стрекоза, летает над водой. N. Шăрчăк авăтсан, ăшă пулат, теççĕ. Орау. Сахачĕ шăрчăк пек алтать. Ала. 108. Шăрчăк мăян çисен, тырă полмасть, теççĕ. N. Ял-ялĕнчи хĕрĕсем шăрчăк çивĕ çырла пек. Изамб. Т. Шăрчăк — кукăр уралă çын. || Сердитый, злопамятный, кто дерется из-за пустяков, щепетильный. Алдиар. В. Олг. Онашкал шăрчăк çын çок (коштан, всюду лезет). Б. Олг. Шăрчăк — кутăн çын. СПВВ. Шăрчăк çын — шăрчах çын. СПВВ. МС. Ятлаçнă чухне: эсĕ ай-ай пит шăрчăк, теççĕ. Якейк. Амăшĕ ачи кĕпине сапланă чох çип пĕр çĕре похăна-похăна ларсан калат: пăх-жа, эс епле шăрчăк, сан кĕпӳне сапламалла та мар, тет. КС. Шăрчăк, скоро сердящийся и зачиняющий драку или ссору. N. Шăрчăк — çиллес. Йӳç такăнт. 10. Кĕтерук (Ухвинене). Тавай ял шăрчăккине ярар. Ib. 57. Çитменнине тата шăрчăка вĕренеççĕ. Янш.-Норв. Ун пек чухне вара лаша мĕнле пынă çапла каяс пулать, шăрчăк пеккисем çул çинчен пăрăнса анчах юлччăр.
особый род мотушки ниток, крестообразное наматывание ниток на веретенно при пряже. В. Олг. Толст. Çав пар карнă хашака шăрчăк теççĕ. Петрунка. Шăрчăк çиппи — хура çип, шăрчăклама час пулмас. Хурамал. Вăрăм çипе пӳрнесемпе шăрчăк турăм (чăркарăм). Н. Седяк. Шăрчăк — алă çине çип чăркани. СТИК. Вăл шăрчăк хывса авăрлат. Она прядет, наматывая отдельно на веретено в нескольких местах. Сред. Юм. Кĕнчеле арланă чохне йĕке çине пăртак арлаççĕ те, тепĕр хут ал çине шăрчăк хорса, ал çинчен еке çине хытарса çăмхалаççĕ. Питушк. Шăрчăк — йĕке çине çăмхалани. Ib. Шăрчăк сӳтмелле тавлашаççĕ. Хăшĕ кая юлаканне пуçран шаклатать; „каска айне пултăн!“ тесе. Городище. Шăрчăк акă мĕн вăл. Йĕкене авăрласа тултарсан, тата нумайрах çип кӳртес тесе, урăх йĕкепе пĕчĕкçен авăрласа тултараççĕ. Сăмахран, Альтя виç шăрчăк авăрланă, теççĕ. Чăв. к. Шарчăк — пĕр татăк кустарса хунă çип е ука. Ст. Чек. Шăрчăк ука шăрчăклă пулат. Чăв. к. Саккаслатса çӳçме кастартăм, çинчен шăрчăк ука кустартăм. СПВВ. Урам урлă каçнă чух ылттăн ука шăрчăкĕ эпĕ тупрăм. Тайба-Т. Тăри тăрса вĕçрĕ куртăр а, утăрсе утланса чупрăр-а; çакă ял хĕр-сăри килчĕ — куртăр-а, ĕçĕрсе пăрахса чупрăр-а, шăрчăкăрсе татса ырăр-а. Ст. Чек. Кĕрӳ ларакансем шăрчăк татнă, кăчухне кĕр çĕкленĕ, теççĕ.

Чувашско-татарский словарь (1994)

чикерткә

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

«сверчок», «кузнечик», «стрекоза»; Замахш. чеӳртке «саранча»; алт., тел., леб. сӓгӓрткиш (Радлов IV, 445) «кобылка», «саранча»; алт. В сегирткиш (абак), «блоха»; алт. В сыгырчык, кирг. чегиртке, туркм. чекиртге, узб. чегиртка, казах., к. калп. шегиртке, ног. шегертки, тат. шорчек, хак. сыгырчах «кузнечик», «сверчок», «стрекоза». Насекомые эти получили свое название в одних языках по характерному треску, издаваемому самцами, а в других их названия образовались от глагола со значением «прыгать»; чув. шăрчăк из шăхăрчăк «свисток» (шăхăр «свистеть»); АФТ, ойр., хак. сыгыр, тат., карач., ног., к. калп. сызгыр «свистеть», «стрекотать», «верещать»; алт. В сегир, секир «прыгать», «скакать», «плясать»; ср. перс. (афг.) (чирчирак) «сверчок».

Чувашско-русско-латинский словарь названий животных

сверчок — gryllus [тӳрĕ çунатлисен йăхĕнчи кăпшанкă]; кĕсре шăрчăкĕ кобылка — chorthippus albomarginatus; кил-çурт шăрчăкĕ домовой сверчок — acheta domestica; căpă шăрчăк серый кузнечик — decticus verrucirorus; симĕс шăрчăк зеленый кузнечик — tettigonia viridissima; уй шăрчăкĕ полевой сверчок — gryllus campestris; юрлакан шăрчăк певчий кузнечик — tettigonia cantans

См. также:

шăрттан шарик шăртти шăртти-шартти шăрха « шăрчăк » шăрчăк кайăк шăрчăк курăкĕ шăрчăк пĕççиллĕ орапа шăрчăк пĕçлĕ урапа шăрчăк урапа

шăрчăк
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org