1.
картофель
картофельный
вучах улми — печеный картофель
кăмака улми — печеный картофель
чăмăрла улма — картофель в мундире
улма ани — картофельное поле
улма вырăнĕ — участок земли под картофелем
улма паранки — ягоды картофеля
улма çеçки — картофельная ботва
улма аври — картофельная ботва
улма ларт — сажать картофель
Улма уйранпа лайăх, типĕ пăтă çупа лайăх. — погов. Картошка хороша с уйраном, а крутая каша — с маслом.
2.
яблоко
яблоневый, яблочный
вăрман улми — дикое яблоко
уй улми — дикое яблоко
йӳçĕтнĕ улма — моченые яблоки
улма йывăççи — яблоня
улма кукли — яблочный пирог
улма пахчи — яблоневый сад
Йывăççинчен улми аякка ӳкмест. — посл. Яблоко от яблони недалеко падает.
◊
куç улми — анат. глазное яблоко
улма кăвак (чăпар) — серый в яблоках (о масти лошади)
улма хурчĕ — зоол. плодожорка
олма, яблоко. Т. М. Матв. Улма çисен — кулма. Сред. Юм. Олма çыххипе ларать. Яблоков очень много. Вомбу-к. Олма юçĕтсе çиеççĕ. Шаймурз.). Мĕншĕн, савнийĕм, ку тĕрлĕ матур пултăн? куçăхăн-ĕçке, ылттăн улмаçăм! Кам. Враг. Ай-хай, тăванăмсем, ай, чунăмсем, сатра пиçнĕ сарă улмамсем. Шурăм-пуç, № 24. Килте тата улмасем те ӳкнĕ пулĕ-ха. N. Хусанта илнĕ хура тутăр, улма пек, улма пек шурри пур. ld. Улма парăп, улма çиеессĕн; чунма парăп, хама савсассăн. Рак. Ку тĕнчере мĕн хуйхă пур? — улма пекех чунăм пур! Лашман. Улма кашăк аври, ай, сăрлама вуник мăскал шурă сăр кирлĕ. N. † Икĕ улма пек куçма шăла-шăла... N. Улма-йывăçĕнчен улми аякка кайса ӳкмес, теççĕ. Шурăм-пуç, № 19. Улма праçникчен улма ан çийĕр: мăн-аçи çапать. † Олăх ути олма пек, пирĕн йысна олпут пек. Картофель. Завражн. Олма, картофель. || Белеб. Улма — нашивка в виде полоски на спине женской рубашки (в Ибряйкине эго наз. сунтăх. Сообщ. Н. Романов).
алма
[ulma']
frukto; pomo; terpomo
улма ларт — planti terpomon
улма пахчи — pomĝardeno
улма-çырла — fruktoj, fruktoj kaj beroj
çĕр улми — terpomo
панулми — pomo
улмуççи — pomarbo
пах улми, пан улми, йывăç улми «яблоко»; çĕр улми, улма «картофель»; уйг., кирг., казах., к. калп., ног., азерб., туркм., тат., башк. алма, узб. олма, тур. элма «яблоко»; ср. монг. алим «яблоко». Пах улми происходит от перс. (бағ) «сад»; следовательно, пах улми — «садовое яблоко» (см. пахча); ср. тат. бағалмасыпан в пан улми Золотницкий сближал с алтайским ман «городьба», «ограда», «забор» (см. Вербицкий. Сл. 199); следовательно, пан улми — «яблоки, разводимые в огороженном месте, т. е. в саду», в противоположность вăрман улми «дикое яблоко», растущему в диком, непривитом виде в лесу (Золотницкий. КСл. 46); чув. диал. пан «яблоки». По мнению Мункачи, слово алма в тюркские языки проникло из санскритского; amla «кислый» (KSz. VI, 376—379). По-видимому, название это первоначально относилось к дикому (лесному) яблоку.
паранкă. Шăта пуçланă улмана (паранка) ĕнесене çитерменниех аван, пăруламалли ĕнесене вăл пĕрттех юрамасть [Франкфурт 1913:7].
См. также:
Улихер улица уличать уличный « улма » улма-çырла улма-чăпар улмал улмаш улмашлă