Поиск: сарă

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I. (сар)
1.
желтизна, желтый цвет
желтый
сарă кăранташ — желтый карандаш
сарă кĕрĕк — шуба желтой дубки
сарă пурçăн кĕпе — платье из желтого шелка
сарăрах шурă — желтоватый, изжелта-белый
сарă хăмла çырли — желтый сорт малины
сĕтел çинчи сарă сăри тинĕс енчи эрех пек — фольк. янтарное пиво на столе — что заморское вино
2.
саврасый (о масти лошади)
сарă-хăла — буланый
3.
русый, русоволосый
блондин

сарă çÿçлĕ ача — русоволосый мальчик
сарă каччă — 1) русый парень 2) поэт. красавец, добрый молодец
4.
ядреный, наливной, налитой, спелый
золотой

сарă улма — наливное яблоко
сарă тулă хумханать — колышется золотая пшеница
5.
светлый
красивого цвета
(о деревянных изделиях)
сарă чĕрес — красивый чиряс
сарă хапха — кил илемĕ — светлые (из новых досок) ворота — украшение двора
6. перен.
яркий, красный
сарă хĕвел — светлое солнышко
7. разг.
желтуха
ачана сарă илнĕ — ребенок заболел желтухой

сарă пуçбот. первоцвет
сарă чечек, сарă пуçобщее название многих растений с желтыми цветами, чаще первоцвета, лютика, одуванчика, подмаренника, ромашки
сарă çеçке — цветы огурца, тыквы
сарă курăкбот. горец
сарă пăрăç — горчица (букв. желтый перец)
сарă сип утибот. зверобой
сарă карас — золотой карась
сарă кăмпа — лисички (грибы)
сарă тут — веснушки (весенние)
сарă çу — топленое масло
çăмарта сарри — желток яйца
чечек сарри — пыльца цветка
сарă тута — желторотый юнец (букв. желтые губы)
сарă хĕр — 1) поэт. красная девица, девица-красавица 2) вторая младшая сестра мужа
сарă ывăл — третий младший брат мужа
II. (сар)

сарă — старинное женское украшение в виде расшитого и унизанного бисером четырехугольника или треугольника, подвешиваемого сзади к поясу
сарă çых — привешивать сара
сарăрăн хӳри сар чечек, сарăп-çыхăп — мĕн тăвăн? — фольк. бахрома сарă — что желтый цветок, расправлю и повяжу

Никольскийĕн чăвашла-вырăсла словарĕ

желтый, саврасый; русый, рыжий; сап-сарă – совершенно желтый; сарă-хĕрлĕ – желто-красный; сарăрах – желтоватый; сарă çу – коровье масло, топленое масло; сарă чир – желтуха; сарă кайăк – желтянка; сарă ут – соловая лошадь; сар – яичный желток; сарамак – желтуха (болезнь); сарăл, сарăх – пожелтеть; ах, аки, сараки! мĕскер çисе сарăлса? (Ядр.) - ах, тетка, русая тетка! с какой пищи порусела ты? сарат – выжелтить.

163 стр.
женское украшение позади кушака, пояса с бахромой; сарă хӳри – бахрома, сделанная в виде хвеста у ”сарă”

163 стр.

Словарь чувашского языка

(сары̆) или сар, желтый. Якейк. † Ыраш вырсан, уй сарă. В. С. Разум. КЧП. Сарă чĕресе тултарма çырла нумай кирлĕ. Ib. † Сарă-сарă чечекĕ, ма сарлакарах пулман-ши? Ядр. † Сăра курки — сарă курка. Тим. † Сарă çăмарта эпĕ хире кустартăм варрисене сарă витнĕрен. Пазух. Карăш килет каршлатса, сар ыраша юратать. Ib. Сĕтел çинчи сарă сăри, тинĕс енчи эрех лапах (точь-в-точь). N. † Шăшки вăрăм, мăйри сарă, татас килет мăйрине. Н. Лебеж. Тепĕр енне сарă саккускă тултартăм. Турх. Сарă-сарă çуртасем ялкăшаç. (Сарă-сарă — впечатление от множества желтых, бросающихся в глаза предметов). Альш. † Сарă çурта пек пĕвĕме эп ӳстертĕм, атте-анне умĕнче пурнас пек. ЧП. Сарă сĕлĕ сапсан та чарăнас çук. Ск. и пред. 26. Сарă пысăк кĕлетрен пĕркенчĕкпе хĕр тухрĕ. Янтик. † Икĕ ача, сарă ура, саркаланса ут çулать. Ib. † Сарă хумăш касса хӳш (= хушă) турăм савнă сар ачапа выляма. Ск. и пред. 67. Сарă хапха килсерен чĕнтĕрленĕ тăрăлă. Чув. пр. о пог. 63. Уйăх сарă, купчеме пулсан, уйăх пĕтечченех хутран-ситрен йĕпе пулкалах тăрат. Если месяц желтый, светлый, то весь месяц будет стоять сырая погода. || Эпитет солнца. Б. Яныши. Кăнтăрла çӳлтен сарă хитре хĕвел хĕртсе пăха поçлать. || Эпитет весны. Б. Яныши. Хаяр сивĕ хĕлле хыççăн хитре, ăшă, сарă çор килет. || Русый; красивый. Микушк. Сап-сар ача — русый, красивый парень, красавец. N. † Сарă-сарă ачисем, сар çӳçĕпе илемлĕ. Сĕт-к. † Атьăр киле, ачасам, сарă вăрăм хĕрсене (варлине) сар ачасам ерчĕç поль. Шел. 31. Сар-кайăк пек сап-сарă пĕр хĕр сиксе тухать те... Никит. Телейлĕ пурăнас тетĕн пулсан, ху сарă çын пулсан, хура хĕре ил, ху хура çын пулсан, сарă хĕре ил. Вотлан. Пасара сар хĕр нумай тухать, сарă кăтри сайрарах. В. Разум. КЧП. † Анне тунă — хĕр тунă (genuit me puellam), ма сарăрах туман-ши? С афф. З-го л. — блондинка. N. † Айта, тантăш, киле кас (= каяс), сана сарри кĕтет поль, мана хори кĕтет поль. Сарри сăмавар лартнă поль, хори хоран çакнă поль, çăмарта пĕçерсе хонă поль. || Масть лошади (саврасый, буланый, соловый). || Назв. растения, папоротник (= шĕшлĕ корăк). В. Олг. || Желтуха (болезнь). Бывают: сарă сарă, желтая желтуха и хура сарă, черная желтуха. ГТТ. N. Ача сарра кайрĕ (= ачана сарă ӳкрĕ). || Яз. имя мужч. МПП.
(сары̆), назв. женского наряда. См. сар. В Русском Государственном музее имеется целый ряд сарă, собранных в различных местах чувашского населения. Продолговатый лоскут материи, обшитый по краям ленточкой; на экземпляре, виденном мною в М. Карачкине, на лоскуте по красному полю, было четыре прямоугольных вышитых узора: одна пара над другой; по всему нижнему краю сарă висели кисточки (шерепе). Пшкрт. Сарă. Их привязывали кругом всей талии несколько. Мĕлĕш. Ку (не этот) тăватă сарра пĕрле çакса çӳренĕ. Разг. С. Мих. 24. Сарă, назв. убора („в роде длинного корсета“). Ст. Чек. Женщины и девушки привешивают „сарă“ сзади к поясу. Имеет оно форму трехугольника, по нижнему краю нитяные кисточки (ярапа). Ib. Сарă — особый поясочек, назади хвост из полотна с узорами. Юрк. Сарă, старинный женский наряд, трехугольник, привешиваемый к поясу сзади, на нем были шелковые узоры. К.-Кушки. Сарă çыхнине ваттисем анчах пĕлеççĕ, çамрăксем ăна пĕлмеççĕ. N. Сарă (наряд) — сар çиппинчен тăваççĕ. СПВВ. Сарă — подвязка у девушек. Микушк. Сарă; çӳçи — шаль пурçăн, ăна тĕрлĕрен шаль çиппипе тĕрленĕ. N. Ĕлĕк хĕрарăмсам той чохне çома сарă çакнă, тет. Она сентел (красный цвет) çине те туса, куак çине те туса, тĕрлесе. Зап. ВНО. † Павăл мана илмерĕ, çитмĕл кĕпем пурччĕ ман, сакăрвун мăшăр саррăм пурччĕ. Ib. Сарăн шерепи полать. См. шерепе. Такмак. Йĕм тăхăн та сарă çых, кĕпи хăтаран. N. Сар сыппи çукки (у кого нет) тăларан тăвăр. (Такмак). Богдашк. Сар сыппи çукки мучаларан тăвăр. См. çинçе. Альш. † Саррăн хӳри сар чечек, сарăп-çыхăп, мĕн тăвăн? Названия частей сарă: 1) сар сыппи или кут сыппи (широкий поясок сзади, к которому пришивается лоскут холста, составляющего основу сарă); 2) пиçикки (узкие пояски, пришиваемые к сар сыппи); З) сар туни (лоскут холста, основа сарă); 4) сар хӳри или сар çӳçи, сар шерепи („хвост сарă“, все нити, висящие от сар туни); 5) сар ярапи или сар пачаки (боковые кисти); 6) сар хĕрри или сар çивĕтĕш (отделанные края ­сар туни); 7) сар шăтăкли (кружево у нижнего края сар туни); 8) касман шăтăкла (мережки у верхнего края сар туни); 9) ярапа куçĕ (узел кисти); 10) хут хуппи (цветная бумага, подкладываемая под сар шăтăкли). [Термины представлены в 1936 г. студ. Чувашск. Пединститута М. Мухиной из с. Карачева, Козловск. р.].

Чувашско-татарский словарь (1994)

сары

Чувашско-эсперантский словарь

[saro]
flava
сарă чечексем — flavaj floroj
сарă-хĕрлĕ — oranĝa
сап-сарă — intensa flava, tre flava
сар кайăк — oriolo
сарă кăмпа — kantarelo (manĝinda)
çăмарта сарри — ovoflavo

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

, сар — название старинного женского украшения, представляющего собой пояс с привешенным сзади вышитым холщовым лоскутом в виде четырехугольника, унизанным монетами, нухратками (см.) и бисером; азерб. сарык «повязка», «перевязка», «бинт»; «чалма», «обмотка», «тюрбан»; сарры «повязка», «обмотка», тур. cap «обнимать», «охватывать»; «обвязывать», «опоясывать»; саргы «повязка», «перевязка», «бинт»; сарык «тюрбан», «чалма»; саркык «висячий», «свисающий».
1. «желтый»; 2. «русый», сарăх «желтеть»; «бледнеть», «линять», «выцветать»; др. тюрк., КБ, чаг. сарығ, енис. cepиғ, уйг. серик, тув., хак. сарыг, узб. сарик, кирг., казах., к. калп., ног., тат., азерб., туркм. сары, башк. hары, «желтый»; МК, кирг., уйг. Син., ойр. саргарсарғай, кумык, саргьий, башк. hаргай, хак. саргал «желтеть»; ср. монг., калм. шар, бур.-монг. шара «желтый»; см. _шурă__.

Словарь Федотова «Тĕне кĕмен чăвашсен ячĕсем»

яз. и. м. МПП (Ашм. Сл. XI, 66); тат. и. м. Сары (Сат. ТИС, 162) от сарă/сары "желтый; русый; красивый; блондин; золотистый цвет,, > марГ. сары, марВ. саре "желтый".

См. также:

сар-симĕс Сар-хун сар-чечек сар-чечче « сарă » сарă çу сарă кăшман сарă кайăк сарă карас сарă катăркаç

сарă
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Yoomoney: 41001106956150