Поиск: хĕр - Чувашско-русский словарь (1982)

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I.

1.
дочь
дочерний
хĕрĕм — доченька (моя)
(сан) хĕрӳ — твоя дочь
(ун) хĕрĕ — его (ее) дочь
тăван хĕр — родная дочь
хĕр çури — падчерица
хĕр ывăлĕ — внук по дочери
хĕрĕн хĕрĕ — внучка по дочери
хĕр пар — выдать дочь замуж
хĕр çитĕнтер — вырастить дочь
Хĕрĕме каланине кинĕм илттĕр. — посл. Свекровь дочку бранит— невестке наука .
2.
девочка, девушка
девица уст.
девичий
ватă хĕр — старая дева
ларма хĕр — 1) девушка, гостящая у родственников 2) девушка на посиделках
хĕр-аки — девичья пашня, (старинный чувашский обряд, при котором (обнаженные) девушки вспахивали сохой (без лошади) полосу вокруг деревни для ограждения от мора)
хĕр вăййи — девичий хоровод
хĕр сăри — уст. девичник (букв. девичье пиво) — вечеринка, устраиваемая девушками вскладчину по окончании сельскохозяйственных работ осенью
хĕр çын — 1) девушка 2) дочь
хĕр пуçăн — в девичестве, будучи девушкой
Хĕр чухнехи ырлăха хĕрĕх йытăпа шырасан та тупаймăн. — посл. Ту благодать, что имеешь в девушках, не отыщещь потом и с сорока собаками.
3.
невеста
невестин
хĕр йĕрри — причитания невесты
хĕр çумĕ — девушки, подруги невесты
хĕр туйĕ — 1) свадьба в доме невесты 2) диал. девичник
хĕр япали — приданое невесты
хĕр вăрла — выкрасть невесту, похитить невесту
хĕр пăх — высматривать, искать невесту
хĕр çураç — сватать невесту
çураçнă хĕр — сосватанная невеста
Пĕр пĕркенчĕк айĕнче тăватă хĕр хĕр йĕрри йĕрет. (Сĕтел). — загадка Под одной фатой причитают четыре невесты. (Стол).
4.
в сочет. с соответствующими словами
обозначает принадлежность к  какому-л. коллективу:

журфак хĕрĕ — студентка журфака
футбол хĕрĕ — футболистка
чăваш хĕрĕ — чувашка
5.
в составе словосочетаний
обозначает названия золовок, старшая из них
хĕрсем,
далее следуют:
вăталăх хĕр,  чипер хĕр,  сарă хĕр,  кĕçĕн хĕр,  пĕчĕк хĕр  (ср. см. ывăл )
 
хĕр перчи разг. девчурка, девчушка
хĕр пултăр — 1) свояченица 2) золовка
хĕр уйăхĕуст. июнь (девичий месяц)
II.
см. хĕрĕ
III. глаг.

1.
нагреваться
накаляться, раскаляться

тимĕр кăмака хăвăрт хĕрет — железная печка быстро нагревается
мотор ытлашши хĕрнĕ — мотор перегрелся
якатмăш хĕрнĕ — утюг накалился
хĕрнĕ чул — раскаленный камень
2. прям. и перен.
закаливаться, закаляться
хурçă хĕрет — сталь закаляется
ĕçре хĕрсе çитĕн — мужать, закаляясь в труде
3.
преть
тлеть

тислĕк хĕрет — навоз преет
тырă нӳрĕпе хĕрет — зерно преет от влаги
4.
горкнуть
çу хĕрнĕ — масло прогоркло
5. перен.
увлечься, загореться желанием
войти в азарт

хĕрсе ĕçле — увлечься работой, работать
6. перен.
кипеть, гореть, быть в разгаре
ĕç хĕрсех пырать — работа в полном разгаре
7.
пьянеть, хмелеть
вăл самаях хĕрнĕ — он заметно захмелел

хĕрсе кай —
1) раскалиться, перегреться
2) перен. увлечься, войти в азарт
3) опьянеть, захмелеть

хĕрсе çит —
1) раскалиться, сильно нагреться
2) перепреть
3) сильно опьянеть, совсем захмелеть

См. также:

хĕпĕртеттер хĕпĕртӳ хĕпĕртӳллĕ хĕпĕртӳллĕн « хĕр » хĕр çитми хĕр ача хĕр вăййи уйăрни хĕр вăрлакан хĕр вăрманĕ

хĕр
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org