Поиск: тăрăх - Чувашско-русский словарь (1982)

Чувашско-русский словарь (1982)

1.
пролет, звено
çичĕ тăрăх хӳме — семь звеньев забора

2.
плаха
брус
полоса
виçĕ тăрăх вутă — три плахи дров
хурçă тăрăхĕсем — стальные полосы

3.
территория, зона
округа
Атăл тăрăхе — 1) Поволжье 2) бассейн Волги
калаçу тăрăхĕ — лингв. территория говора
хура тăпраллă мар тăрăх — нечерноземная зона
пирĕн тăрăхра вăрман нумай — в нашей округе много лесов

4.
массив
полоса
вăрман тăрăхĕ — 1) лесная полоса 2) лесной массив, участок леса
пĕр тăрăх тулă ак — засеять полоску пшеницы

5.
штука, кусок (тканины)
пир тăрăхĕ — цельная холстина, штука холста

6.
продольный

вдоль
урлă та, тăрăх та — вдоль и поперек
Урлă выртакан япалана тăрăх çавăрса хумасть. — погов. Палец о палец не ударит, бездельничает (букв. Не положит вдоль то, что лежит поперек).

7.
в (продольную) полоску, полосатый
тăрăх-тăрăх —
1) в (продольную) полоску, полосатый
тăрăх-тăрăх кăвак кĕпе — голубая рубашка в (продольную) полоску
2) полосами
тăрăх-тăрăх сăрла — красить что-л. полосами

II. послелог

1.
с направительным значением
по, вдоль
пăрăх тăрăх шыв юхать — по трубе течет вода
урам тăрăх йывăç лартса тух — посадить деревья вдоль улицы

2.
с пространственным значением
по
Европа тăрăх курса çӳре — путешествовать по Европе
хула тăрăх çӳресе кунларăм — я весь день гуляла по городу

3.
с временным значением
по
кун тăрăх ĕçле — работать поденно

4.
с распределительным значением
по
тырра ĕç-кунĕ тăрăх валеçни — распределение зерна по трудодням

5.
на основании чего-л.
в соответствии с чем-л., по, смотря по чему-л.
договор тăрăх — в соответствии с договором
ĕçленĕ тăрăх хакла — оценивать по работе
пуху йышăннă тăрăх — на основании решения собрания
ӳкерчĕк тăрăх планер ту — строить планер по чертежу

6.
со значением источника сведений
из, по, через
юлашки çыннисене шута илесси тăрăх — по последней переписи
çынсем каланă тăрăх — по слухам, по рассказам
çыру тăрăх пĕл — узнать из письма

7.
со значением подобия
по
Ашшĕ тăрăх ывăлĕсем. — погов. По отцу и дети; Каков отец, таковы и дети (соотв. Яблоко от яблони недалеко падает).

8. диал.
из-за, ввиду, по причине
вăхăт çитмен тăрăх — из-за недостатка времени

См. также:

тăрăстин тăрăстлат тăрăстлаттар тăрăт « тăрăх » Тăрăх çырми кӳлли тăрăх пӳштĕр тăрăх сак тăрăх улача тăрăх-тăрăх