I.
пар
паровой
шыв пăсĕ — водяной пар
пăс пăрăхĕ — паропровод
пăс турбини — паровая турбина
пăс хуранĕ — паровой котел
пăспа ĕçлекен двигатель — паровой двигатель
пăса тух — превратиться в пар
улăма пăспа вĕрилесе çемсет — запарить солому
Вăррăн пуç тӳпинчен пăс тухать. — посл. У вора из головы выходит пар. (соотв. На воре шапка горит).
◊
пăспа хăрат — действовать нагло, брать на пушку
II. глаг.
1.
портить, ломать, разрушать, приводить в негодность
велосипеда пăс — сломать велосипед
кăмăла пăс — испортить настроение
сывлăха пăс — испортить, расстроить здоровье
кайăк йăвисене ан пăсăр — не разоряйте птичьи гнезда
сăмахсене пăсса калаç — говорить, коверкая слова
ачана ытлашши астарса пăснă — ребенка испортили излишним баловством
тĕттĕмле вулани куçа пăсать — чтение в темноте портит зрение
Ĕç тăрантарать, кахал пăсать. — посл. Труд кормит, а лень портит.
Пăсасси çăмăл та тăвасси хĕн. — посл. Испортить легко, а сделать трудно.
2.
разбирать (на части)
кăмака пăс — разобрать печку
кĕрĕк пăсса çĕле — перешить шубу
çурта пăсса куçар — разобрать и перевезти дом
3.
расстраивать, портить, разлаживать, приводить в расстройство
вара пăс — расстроить желудок
плансене пăс — разрушить планы
рояль ĕнерне пăс — расстроить рояль
çемьене пăс — разбить семью
туя пăс — расстроить свадьбу
эсĕ пĕтĕм ĕçе пăсса хутăн — ты испортил все дело
Сысна хырăмне ыраш пăсмасть. — погов. Рожь желудку свиньи не во вред.
4.
нарушать что-л., не соблюдать чего-л.
апат режимне пăс — не соблюдать режима питания
дисциплинăна пăс — нарушать дисциплину
патшалăх чиккине пăсни — нарушение государственной границы
йĕркене пăс — 1) ломать строй, расстраивать ряды 2) нарушать порядок
5.
искажать, извращать, фальсифицировать
истори чăнлăхне пăсни — искажение исторической правды
фактсене пăсса кăтарт — извратить факты
ку шухăша куçарнă чух пăснă — эта мысль искажена при переводе
6.
порочить, поносить
ырă ята пăс — опорочить доброе имя
7. в отриц ф. пăсмасть
не мешает
кăна пĕлни пăсмасть — это не мешает знать
юпăнчă пăсмĕччĕ сана — тебе плащ не помешал бы
8.
разрезать (напр. пирог)
хура пăс — разрезать гуся на части
9.
нарушать, не сдерживать, не выполнять (слово, обещание)
преступать (клятву)
тупа пăсакан — клятвопреступник
◊
çерем пăс — поднимать целину, распахивать залежи
См. также:
пăрччон Пăрччук пăршăн пăршовой « пăс » пăс кăмака пăс-тĕтĕм пăсăк пăсăклă пăсăклăх