Поиск: вăй - Чувашско-русский словарь (1982)

Чувашско-русский словарь (1982)

I.

1.
сила
ал-ура вăйĕ — физическая сила
ăс-хакăл вăйĕ — сила разума
вăй çемми —
1) посильный
вăй çемми ĕç — посильная работа
2) по силам
ку лав лашана шăпах вăй çемми — этот воз как раз по силам лошади
вăй çитнĕ таран — по мере сил
мĕн пур вăйран — изо всех сил
вăй хушăнать — сил становится больше
вăй кĕрет — сил становится больше
вăй çитеймерĕ — сил не хватило
вăй кĕрсе çитнĕ çын — взрослый (букв. окрепший физически) человек
вăй ил — окрепнуть, набраться сил
вăй пух — собраться с силами
вăй çитер — осилить
вăй хур — приложить силы
вăйран ӳк — ослабеть, обессилеть
вăйран тайăл — ослабеть, обессилеть
вăйран кай — ослабеть, обессилеть
вăй виç — помериться силами
вăйпа хистемелли политика — политика с позиции силы

2.
сила, энергия

силовой, энергетический
йывăрăш вăйĕ — сила тяжести
çил вăйĕ — энергия ветра
туртăм вăйă — сила притяжения
вăй единици — единица силы
вăй установкисем — энергетические установки

3.
сила
ĕç вăйĕ — рабочая сила
производителлĕ вăйсем — производительные силы
революцин тĕп вăйĕсем — движущие силы революции
çутçанталăк вăйĕсем — силы природы
халăхăн пултарулăх вăйĕсем иксĕлми нумай — творческие силы народа неиссякаемы

4.
сила, действие, действенность
сăмах вăйĕ — сила слова
саккун вăйа кĕчĕ — закон вошел в силу
ку решени вăйран тухнă ĕнтĕ — это решение уже потеряло силу

5. обычно мн.
силы
демократи вăйĕсем — демократические силы
класс вăйĕсен шайлашăвĕ — соотношение классовых сил
хĕçпăшаллă вăйсем — вооруженные силы

6.
труд
çын вăйĕпе пурăн — жить чужим трудом
ку ĕçе нумай вăй хывнă — в это дело вложено много труда

7.
достаток, материальное обеспечение
вăтам вăйпа пурăнакан çемье — семья среднего достатка

◊
куç вăйĕ — зрение
лаша вăйĕ — физ. лошадиная сила
вăй патăр! — бог в помощь! (приветствие работающим)

II.
см. вăйă

III. глаг.

1.
делать что-л. энергично, изо всех сил
вăл кунĕпе çавапа вăйрĕ — он весь день косил
çамрăксем ĕçе вăяççĕ кăна — молодежь работает энергично

2.
изнашивать (одежду, обувь)

IV.
подражание свисту при быстром движении чего-л.
чул вăй туса иртсе кайрĕ — камень со свистом пролетел мимо

См. также:

вăвв вăж-вăж вăж-вож вăжж « вăй » вăй ил вăй килни вăй-căй вăй-çеммĕн вăй-кил уйăрни