Поиск: çул - Чувашско-русский словарь (1982)

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I.

1.
дорога, путь
трасса
дорожный, путевой
аслă çул — 1) большак 2) магистраль
мăн çул — 1) большак 2) магистраль
асфальт çул — асфальтированная дорбга
вак çул — проселочная дорога, проселок
лша çулĕ — проселочная дорога, проселок
канатлă çул — канатная дорога
Чулхула çулĕ — Нижегородский тракт
пурнăç çулĕ — жизненный путь
çакнă çул — подвесная дорога
çуна çулĕ — санный путь, зимник
тавра çул — кружный путь
утма çул — тропинка
чупмалли çул — спорт. беговая дорожка
шоссе çулĕ — шоссейная дорога
çул кукăрĕ — поворот дороги
çул паллисем — дорожные знаки
çул пуçĕ — проводник, провожатый
çул тăваткалĕ — перекресток дорог
çул хĕрри — обочина, бровка
çул икĕ енĕпе — по обе стороны дороги
çул тăрăх — по дороге
çулсăр-мĕнсĕр — не разбирая дороги, по бездорожью
çул пар — уступить дорогу
çул тат — перейти, перебежать дорогу (перед идущим)
çул уç — проложить путь
çул хыв — прокладывать дорогу
çул хур — прокладывать дорогу
çулпа пыр — идти по дороге
çултан пăрăн — посторониться, свернуть с дороги
Юлташпа çул кĕскелет. — посл. Со спутником и дорога короче.
Каякана пĕр çул, шыракана çĕр çул. — посл. Для идущего одна дорога, для ищущего — сто дорог.
2.
путь, дорога, путешествие
çул мыскари — 1) дорожные приключения 2) путевые невзгоды
çул укçи —
1) путевые расходы, плата за проезд
2) проездные (при командировке), командировочные
çул çӳре — путешествовать
çула тух — отправиться в путь
çурма çулта — на полпути
çул çинче —
1) на дороге
çул çинче темскер выртать — на дороге что-то валяется
2) в пути
çул çинче асăрхануллă пул! — будь осмотрительным в пути!
телейлĕ çул пултăр! — счастливого пути!
вăл çул тăршшĕпе юрласа пычĕ — он всю дорогу пел
3.
средство сообщения
пути сообщения

сывлăш çулĕсем — воздушные трассы
çыхăну çулĕсем — пути сообщения
шыв çулĕсем — водные пути
4. перен.
путь
линия, направление

паттăр çулĕпе — по героическом пути
парти çул кăтартнипе — под водительством партии
5.
орбита
траектория

космос карапĕн çулĕ — траектория полета космического корабля
Çĕр хăйĕн çулĕпе кусать — Земля движется по своей орбите
6. анат.
путь, канал, проток
ват çулĕ — желчный проток
шăк çулĕ — мочевой канал
7.
русло
юханшыв çулĕ — русло реки
Çавал çулне улăштарнă — Цивиль сменил русло
8.
проход
тĕтĕм çулĕ — дымоход, дымовой проход

Кайăк хур Çулĕ — Млечный Путь
çӳç çулĕ — пробор (в волосах)
чукун çул — железная дорога
çул кайăкĕдиал. щегол
çул курăкĕбот. птичья гречиха
çул курки — посошок на дорожку, прощальная чарка
çул майĕн — по пути, попутно
çула май — по пути, попутно
çул тыт — направляться, следовать куда-л.
эсĕ ăçталла çул тытрăн? — куда ты направляешься?
II.

1.
год (12 месяцев)
алла çул — пятьдесят лет
аллă çулхи çын — пятидесятилетний человек
виçĕ çултан — через три года
выçлăх çул — голодный год
икĕ çул хушшинче — в течение двух лет
иртнĕ çул — прошлый год
иртнĕ çулта — в прошлом году
кашни çулах — каждый год
килес çул — 1) будущий год 2) в будущем году
çитес çул — 1) будущий год 2) в будущем году
пĕр çулхине — в один из годов, когда-то
пĕр çул каялла — год тому назад
пилĕк çуллăхăн юлашки çулĕ — последний год пятилетки
çĕнĕ çул — новый год
çур çул — полгода
темиçе çултан — через несколько лет
çул хыççăн çул — за годом год
çултан çул — из года в год, год от году
çул типĕ килчĕ — год выдался сухой
нумай çул ӳсекен курăксем — многолетние травы
çуралнăранпа çитмĕл çул çитрĕ — исполнилось семьдесят лет со дня рождения
2.
год
вĕренӳ çулĕ — учебный год
финанс çулĕ — финансовый год
ялхуçалăх çулĕ — сельскохозяйственный год
3. мн.
çулсемгоды, пора
ачалăх çулĕсем — пора детства
вăрçă çулĕсем — годы войны
4.
возраст
ар çулне çит — достигнуть совершеннолетия
вăтă çулсенчи çын — человек средних лет
пеней çулĕ — пенсионный возраст
шкул çулне çитмен ачасем — дети дошкольного возраста
çул çитмен — несовершеннолетний
çула çит — достигнуть совершеннолетия, стать взрослым
эпир пĕр çулхисем — мы одногодкъ, одного возраста
çултан пăхсан вăл вата мар — годами он не стар
муччи çулне кура мар патвар — старик бодр не по годам
III. глаг.

косить
курăк çул — косить траву
утă çулма тух — выйти на сенокос, приступить к косьбе
утă çулакан — косарь, косец
утă çулса кĕрт — скосить и собрать сено
утă çулса пуçтар — скосить и собрать сено
çулса пăрах — скосить
çулса тăк — скосить
çулса хатĕрле—  накосить (про запас)
çулнă курăк — скошенная трава
çавапа çулнă пек ӳкрĕ он упал как подкошенный
Утта çулассинчен ытла пухасси. — посл. Не так трудно косить сено, как его убирать.
IV. диал.
то же, что çăл IV.

См. также:

çукпа çукпа пĕрех çукпала çукрах « çул » çул ăсти çул çавăрнăçĕ çул çаврăнĕçпе çул çемми çул çи

çул
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org