Поиск: çĕлен - Чувашско-русский словарь (1982)

Чувашско-русский словарь (1982)

1.
змея

змеиный
наркăмăшлă çĕлен — ядовитая змея
хура çĕлен — гадюка
хурăн пуçлă — çĕлен уж
çĕлен ăйăрĕ — змея-самец
çĕлен йăви — змеиное гнездо
çĕлен наркăмăшĕ (сĕлеки) — змеиный яд
çĕлен сăнни — змеиное жало
çĕлен тирĕ (кепи) — змеиная шкура
çĕлен чĕлхи — 1) змеиный язычок 2) уст. наговор против змеиного укуса
ăна çĕлен сăхнă — его змея ужалила
çул çĕлен пек авкаланать — дорога вьется змейкой
Çĕлене çĕлен çимест. — посл. Змея змею не ест. (соотв. Ворон ворону глаз не выклюет).
Çĕленпе калтан чĕлхи пĕр. — посл. У змей и ящериц один нрав (букв. язык).

2. миф.
дракон, змей
вĕре çĕлен — огнедышащий дракон
вут çĕлен — огнедышащий дракон
çĕлен патши — главный змей, царь змей

3. перен.
змея
подлец

подлый, коварный
Тăшман — çĕлен, ăна ан ĕнен. — посл. Враг коварен, не верь ему.

◊
çип çĕлен — зоол. 1) волосатик 2) диал. пиявка
хут çĕлен — бумажный змей
çĕлен калчи — бот. гусиный лук
çĕлен курăкĕ — бот. гусиный лук
çĕлен лаши — 1) стрекоза 2) водяной скорпион
çĕлен пулă — зоол. 1) вьюн 2) шиповка (рыба)
çĕлен пуши — бот. ягоды ландыша
çĕлен çип — суровые нитки (скрученные вдвое)
çĕлен çип сĕвемĕ — кусок суровой нитки
çӳлтенех те вĕçен тăрнасен çĕлен çипрен çинçе мăйĕсем — фольк. у пролетающих в вышине журавлей шеи тоньше суровых ниток

II. возвр. и страд.

1.
шиться
хулăн брезент лайăх çĕленмест — толстый брезент шьется плохо

2.
затягиваться, зарубцовываться, срастаться
суран çĕленсе ларнă — рана затянулась

См. также:

çĕлекеле çĕлем-çип çĕлемен Çĕлеменкасси « çĕлен » çĕлен ăйăри çĕлен çăварĕ çĕлен çăмарти Çĕлен çот çĕлен çури