Поиск: амак

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

1.
хворь, недуг, болезненное состояние
ача амакĕ — послеродовая болезнь
хаяр амак — злой недуг
тытан амак — падучая, эпилепсия
сурăха амак пулнă — овца заболела вертячкой
2. уст.
злой дух
3. бран.
черт
чертовщина
таçта амакра — черт знает где
ку мĕн амакĕ? — что это за чертовщина?

Словарь чувашского языка

(амак), obsoleta, cuius veram atque propriam significationem nemo est, qui noverit; eandem habet originem, atque v. turc. [араб сăмахĕ] labor, tat. [араб сăмахĕ] debilitatio. Usum eius hodiernum ea, quae infra scripta sunt, docebunt. Устарелое слово, первоначальное значение которого точно неизвестно. Череп. Амак — неопределенная болезнь“ (i. е. morbus incertus). Арс. „Тем амак — чорт знает, что. Амак — боль живота, причиняемая злым духом вопкăн’м. живущим в омуте (ср. тат. упkыи). Он будто бы бегает по ночам в виде черной собаки или кошки“, h. e. амак, ventris dolor, quo homines a daemone quodam, qui вопкăн appellatur, afficiuptur, quern rn loco fluminis profundiore habitare atque nocturnis temporibus in canem nigrum aut In felem conversum hue illuc cursitare credunt. Н. Карм. Амак çапманскер! Ut morbo „амак“ dicto afficiaris! (aut: afficiatur). Чтобы тебя (или: его) поразила болезнь. называемая „амак“! Слепой. Амак çапман пуçна! Чтобы тебя поразила болезнь! Череп. Мĕн амак пулчĕ кăна?! Что с ним стряслось?! (О болезни неопределенной и неясной). Арç. † Те ар-çори, те шойттан, те ыр-осал, те вăр-хорах, те çол маяк, тем амак! Чорт знает, что это такое: не то леший, не то чорт, не то какой-то дух, не то разбойник, не то дорожная веха! Кильд. Ш. Ах, тăвансам! çакă сăмаха калама та çăмăлах мар; ма каланă-ши акă çакă сăмаха: „Аçа-çори ашшĕне Аса-атте (v. аçа) çаптăр, ăма-çори амăшне амак çаптăр“, тенĕ? Ах, братья! не легко и сказать это слово; почему это так говорится изстари: „Пусть отчима разразит громом, а мачеху поразит лихим недугом“? Череп. Амак тыташшĕ! Чтобы (тебе, ему попритчилось! (= çӳрейми пулăсăнччĕ“, т. е. чтобы (тебе, ему) обезножеть!). Л. Кошки. Эх, амаках тыттăр ĕнтĕ! Йĕрки çук пĕртте! Никакого порядка нет! Чтобы вам попритчилось! || Item morbus quidam (tumoris genus), quo boves ovesque afflciuntur. Также болезнь коров и овец. Шибач. „Ман ĕнене амак полчĕ, труках сумар полчĕ“. — Моклашка полать айăкра, она шăлпа çыртса çĕмĕреççĕ. „С моею коровою случилась болезнь амак“ — На боку появляется шишка, которую разминают, стискивая ее зубами. I. q. чĕмере? — Çеçмер. Амак полнă. (У овцы.) сделалась болезнь (от которой лечат кровопусканием. || Spasmi genus, quo vexantur agni, род судорог у ягнят. Хорачка. Под’ак амаҕы̆. Амак ползан тапкаланат, ӳҕӓт, ты̆рат, выдат. Оϱиын’џӓн, хы̆лhин’џӓн хӳрин’џӓн тордаччы̆. Амак у ягнят. Когда случится эта болезнь, то ягненок дрягается, падает, встает, ложится. Лечат тем, что тянут его (крест-на-крест) за ноги, уши и хвост. || Haud raro cum stomacho quodam dicitur aut indignatione, sicut apud Latinos malum. Нередко употребляется в выражениях недовольства, раздражения. Тюрлема. Эй амак! астуман та, тăрса юлнă! Ах, чорт возьми, забыл и не взял! Изамб. Т Эй амак! япалана манса хăвартăм! Чорт возьми! забыл ведь взять вещь-то! ЧС. Тата мĕн амак пулнă пулать? Что там еще стряслось (или: случилось)? Ib. Анне юмăçран тавăрăнсан атте ыйтрĕ: „Тата мĕн амак тумалла?“ терĕ. Когда мать вернулась от йомзи, отец (недовольный) спросил: „Ну, что еще надо сделать?“ Бугульм. Мĕн амак пулчĕ? Что стряслось (т. е. случилось)? Сред. Юм. Кăçта амака каян эс õпта? Куда к чорту ты туда идешь? Ib. Мĕн амака кайса çĕтрĕ çав? Куда это он запропастился, запропал, девался? Изамб. Т. Ах амак! хĕр-арăмсем чей-сахăр илме каланăччĕ тата! Ах ты, чорт возьми! бабы еще велели чаю-сахару купить! Сред. Юм. Тем амак пõлчĕ, çõрăма яшт чике-чике каять хăй! Не знаю, что такое случилось, все в спине покалывает! СПВВ. ЕС. Ача-пăча киле таврăнмасан ашшĕ: „Мĕн амака кайнă-ши çав?“ теççĕ. Когда дети не возвращаются домой, родители говорят: „Куда это они провалились?“ Цив. Ак амак! Вот какая чертовщина! Янтик. Эй, амак! Тем тума кĕрсе кайнă у унта! Ах, чорт возьми! Не знаю, зачем это ее туда занесло (напр., корову в оглобли). V. чир. Л. Кошки. Амакне килеймерĕ ĕнтĕ, темĕн ĕçлесе тăчĕ ĕнтĕ унта! Чорт его знает, почему он не пришел, и что он там делал. V. хура юн.

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

уст. «болезнь»; ачамак, ача амакĕ «послеродовая горячка»; тытамак «падучая», «эпилепсия»; кăсамăк «корь», «краснуха» сарамак «желтуха»; хăнтăрамак «сильная резь в животе». Слово амак известно только в упомянутых «сложных словах, в отдельном употреблении оно имеет несколько ругательное значение, соответствуюшее русскому выражению что за чёртӓмгӓк «мучение», «тягота». «притеснение»; Замахш. эмгег «страданне»; туркм. эмгек «труд», «хлопоты»; «мучение», «страдание»; «боль», «болезнь»; уйг. эмгэк «труд», «работа»; тур. эмек «работа», труд», «забота», «трудности», «утомление»; тат., башк. имгэк «беда», «хлопоты»; «увечье»; азерб. эмэк. В чувашском языке развитие значении слова шло так: «труд», «непосильный труд» > «страдание», «мучение» > «болезнь»; ӓмгӓк > амгак > амак. Ср. монг. эмгек «болезнь», «недуг»; «повреждение», «увечье»; «печаль», «скорбь»; . тюрк. ӓмгӓк позднее в чувашском дало инкек (см.).

См. также:

амавăс амавус амавуслан амазонка « амак » амакă амакăр амакçар амаклан амал

амак
Часть речи
Япала ячĕ
 
Фонетика
4 букв
 
Твердое слово
 
Язык
По-чувашски
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org