Поиск: тивĕçлипе

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

тивĕçлĕн

1.
то же, что тивĕçлипе
уява тивĕçлĕн кĕтсе ил — достойно встретить праздник
ыйтăва тивĕçлĕн татса пар — решить вопрос по справедливости

тивĕçлипе

1.
заслуженно, по заслугам, по достоинству
тивĕçлипе мухтан — заслуженно гордиться чем-л.
тивĕçлипе мухта — похвалить кого-л. по заслугам
ăна тивĕçлипе хаклаççĕ — его ценят по заслугам

тивĕçлипе

2.
как следует, по-настоящему, как положено
должным образом

ĕçе тивĕçлипе туса пыр — вести дело как положено

тивĕçлипе

3.
справедливо, правильно, законно
ĕçе тивĕçлипе пăхса тух — справедливо рассмотреть дело

хакла

2.
оценивать, расценивать, давать оценку
хурава тăваттă паллăпа хакла — поставить за ответ четыре балла, оценить ответ на четверку
тивĕçлипе хакла — оценить по достоинству
çынна сăмахпа мар, ĕçпе хаклаççĕ — человека оценивают не по его словам, а по делам
романа паха хайлалăх вырăнне хурса хакларĕç — роман расценили как высокохудожественное произведение

Словарь чувашского языка

тивĕçлипе

когда должно; согласно тому, как должно. Сред. Юм. Тивĕçлипе çынна вăрçас та полать. Когда следует и ругать придется. N. Пурне те тивĕçлипе парса тăр. Воздавай всем позаслугам (по должному; соответственно тому, что следует).

ама

(ама), femina animalium, самка. Ама сысна sive (или) сысна ами, porca, scropha, свинья самка; ама кушак, feles femina, кошка самка; ама йытă sive йытă ами (jыдами), canis femina, сука; ама кашкăр (кашкăр ами), lupa, волчица; ама тăрна, grus femina, журавлиха; ама çĕлен, anguis femina, самка змеиная. Йăпăлти пăру ик ама ĕмет, теççĕ ваттисем. Ласковое теля двух маток сосет. (Послов.). Т IV. Ама йыттăн малтанхи çурине ӳстерсен аслă ачана йăвăр пулат, теççĕ. Говорят, что если выкормишь щенка первого помета, то будет тяжело старшему ребенку (в семье). || Praeterea significat matrem. Также означает мать. V. анне. Ст. Чек. Ама сĕтĕне кĕменни вăкăр сĕтĕпе (i. q. сĕчĕпе) кĕрес çук. Вар. Ама сĕтпе кĕменне вăкăр сĕтĕпе кĕрес çук. То, чего не воспринял (вар. „в кого не вошло“) с молоком матери, не воспримешь и с бычачьим молоком. (Послов.). [араб сăмахĕсем] Сред. Юм. Ама пĕр те, аçа ăрасна. Мать одна, но разные отцы. Икĕ аманăн пилĕкшер ача, хăйсем пурте пĕр ятлă. У двух маток по пятеро детей, и всем одно имя. (Загадка: пальцы). Пĕр амаран çуралнă тăван, единоутробный (брат или сестра). ЧП. Çипер ача, сар ача сайра амаран çуралать. От редкой матери родятся красивые русые парни. Альш. † Пирĕн пек чипер ачасем сайра амаран çуралать. От редкой матери родятся такие красавцы, как мы. С. Мок. † Сирĕн пек, пирĕн пек ачасам сайра-пĕр амара (не амаран) çуралать. У редкой матери родятся такие красавцы, как вы и мы. || Санăн аму, сирĕн аму (надо бы: амăр), твоя мать, ваша мать, где во втором случае мы имсем дело с позднейшим явлением в языке. Срав. Истор. Ачамсем, эсир пурсăр та пĕр-тăван, аçăр та пĕр, амăр та пĕр. Дети мои, вы все друг другу кровные родные: у вас один отец и одна мать. Крат. раз. 19. Вениамин вăл Иосифпа пĕр амаран çуралнă. Вениамин и Иосиф были от одной матери. Чăвашсем. Тата амаран пĕр ыйăл ака пуçĕ тытса пырат. Кроме того, единственный сын матери правит плугом. V. Амăшĕ. || Rex apum. Пчелиная матка. || Praeterea numen quoddam significat, quod omnium rerum mater esse creditur. Также название богини, которая считается матерью всего мара. СПВВ. ИА. Ами. — Эй пĕтĕм тĕнчене çуратнă ама (ама)! Санран пулни пурте усăллă, пурте аван, çавăнпа сана эпир яланах тивĕçлипе чӳклетпĕр“. Мать. — „О мать, сотворившая всю вселенную! Все, что от тебя произошло, полезно и хорошо; поэтому мы всегда по должному приносим тебе жертвы. V. Магн., 62. Ами — самая старшая мать, Ib. 85. Ама (назв. божества Н. А. ). || Princeps lusorum. Матка (в игре). || Pars aratri. Часть плуга. V. ака. Eodem vocabulo etiam alia inanimata significantur, sicuti infra pluribus exemplis demonstrabimus. Иногда употребляется и о других предметах неодушевленных, что будет видно из примеров, приведенных ниже. V. ыраш амăшĕ.

Русско-чувашский словарь

вознаграждение

сущ.сред. (син. плата)
саплав, тӳлев; саплани, тӳлени; достойное вознаграждение за труд ĕçшĕн тивĕçлипе тӳлени

гордость

сущ.жен.
1. (син. самоуважение) мухтавлăх, мăнаçлăх, мăнаç туйăм; национальная гордость халăх мăнаçлăхĕ; испытывать законную гордость тивĕçлипе мăнаçлан
2. (син. спесь, высокомерие) курнăçлăх, куштанлăх, каппайчăклăх, мăн кăмăллăх

достоинство

сущ.сред.
1. (син. преимущество, плюс; ант. недостаток, минус) пахалăх, паха ен, лайах ен; проект имеет много достоинств проектăн паха енĕсем нумай
2. тивĕçлĕх, сумлăх, хисеплĕх; потеря собственного достоинства харпăр тивĕçлĕхне çухатни
3. (син. стоимость) хаклăх; ассигнация достоинством в пятьсот рублей пилĕк çĕр тенкĕлĕх хут укçа ♦ оценить по достоинству тивĕçлипе хакла

право

сущ.сред.; множ. права
тивĕç, ирĕк; избирательное право суйлав тивĕçĕ; гражданские права граждан ирĕкĕсем; предоставить право ирĕк пар; лишить прав ирĕксĕрле; с полным правом тивĕçлипе

Русско-чувашский словарь (1971)

дань

ж. 1. ист. куланай, хырçă; 2. перен. (должное) тивĕçли; принести дань уважения тивĕçлипе сума су; ◇ отдать (или заплатить) дань кому-чему-л. тивĕçлипе хакла, тивĕçлипе хисеп ту.

достоинство

с. 1. (уважение к себе) тивĕçлĕх; держаться с достоинством тивĕçлипе тыт; человек, потерявший собственное достоинство тивĕçлĕхне çухатнă çын; 2. (положительное качество) пахалăх, лайăх ен; достоинство книги кĕнекен лайăх енĕ; 3. (стоимость) тенкĕлĕх, тенкĕ; облигация достоинством в десять рублей вунă тенкĕлĕх облигаци; ◇ оценить по достоинству тивĕçлипе хакла.

заплатить

сов. 1. что и без доп. тӳле, тӳлесе тат, парса тат (парăм); заплатить за покупки илнĕ таварсемшĕн тӳлесе тат; заплатить долг парăм тат; 2. чем (отплатить) тавăр, ту; за добро заплатить добром ырăшăн ырăпа тавăр; ◇ заплатить головой пуçа пар; заплатить дань тивĕçлипе хакла.

заслуга

ж. тивĕç; хисепе тивĕçлĕ ĕç, тава тивĕçлĕ ĕç; ◇ по заслугам тивĕçне кура, тивĕçлипе.

отдать

сов. 1. кого-что (возвратить) пар, тавăрса (е каялла) пар; 2. кого-что пар; отдать книги в переплёт кĕнекесене хуплашка тума пар; 3. кого-что, разг. (продать) пар, сут, сутса яр; 4. что (заплатить) тӳле, пар; 5. без доп. (об оружии) тап, каялла тап; ружьё отдало в плечо пăшал хулпуççирен тапрĕ; 6. безл. без доп. ырат, ыратса кай; отдало в спину çурăм ыратса кайрĕ; отдало в голову ыратни пуса кайрĕ; 7. что, перен. (пожертвовать кем-чем) пар, хур; отдать свою жизнь за родину тăван çĕршывшăн пурнăçа пар; отдать концы 1) вĕçер (кимĕ кăкарнă пăявсене); 2) вилсе кай; отдать должное кому-чему-л. тивĕçлипе хакла; отдать последний долг см. долг; отдать приказ приказ пар.

оценить

сов. кого-что 1. (назначить цену) хакла, хак хур; 2. (признать достоинство) пахала, хакла, хак хур; оценить по достоинству тивĕçлипе хакла.

принять

сов. 1. кого-что (взять у кого-л.) ил, тыт, йышăн; принять подарок парне йышан; 2. кого-что (взять в своё ведение) йышан, ил; принять хозяйство хуçалăха йышăн; 3. кого-то (включить в состав, допустить к участию в чём-л.) ил, кĕрт; принять в члены члена ил; принять на работу ĕçе ил; принять в дом (в зятья) киле кĕрт; 4. кого-что (встретить, допустить к себе) йышăн, кĕрт; принять должным образом тивĕçлипе йышăн; принять посетителей ĕçпе пынă çынсене йышăн; 5. что (согласиться с чем-л.) килĕш, йышăн; принять предложение сĕннипе килĕш; принять резолюцию резолюци йышăн; 6. что (прослушать, записать передаваемое) итле, йышăн, ил; принять радиограмму радиограмма ил; принять сигнал сигнал йышăн; 7. что йышан, ту, ⸗ла [⸗ле]; принять решение шут тыт; принять смерть вил; принять присягу присяга пар, причак çи; 8. что (сан, титул, веру) йышан, тух, ⸗ма [⸗ме] пуçла; принять монашество манаха тух; принять христианство Христос тĕнне йышăн; 9. что (приобрести какой-л. вид) курăн; принять важный вид мăнаçлăн курăн; 10. что (претерпеть) тӳс, чăт, кур; принять позор намăс кур; 11. что (выпить, проглотить) ĕç, ил, çăт; принять внутрь ăша ил; принять таблетку таблетка ĕç; 12. что (подвергнуть себя какой-л. процедуре); принять душ душра çăвăн; 13. кого-что (предположить) тесе шутла, вырăнне йышăн, пуле те; принять пень за человека тункатана çын вырăнне йышан; 14. (подвинуться) ⸗рах [⸗рех] пыр (е ил, ут, тăр); принять вправо сылтăмарах ил; 15. кого (оказать помощь при рождении) çураттар, хăмлаттар, пăранлаттар, çăвăрлаттар, çуратма пулăш; принять жеребёнка кĕсре хăмлаттар; ◇ принять бой çапăçăва хутшăн; принять в расчёт шута ил; принять близко к сердцу чĕре патнех ил.

цениться

несов. 1. (обладать ценностью) хака тăр; хаклă пул (е шутлан); 2. (обладать ценными качествами) паха шутлан, хаклă пул; цениться по заслугам тивĕçлипе мухтавлă пул.

См. также:

тивĕç тивни тивĕçлĕ тивĕçлĕн тивĕçлĕх « тивĕçлипе » тивĕçсĕр тивĕçсĕре тивĕçсĕрлĕх тивĕçтер тивĕрт

тивĕçлипе
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org