Чувашско-русский словарь (1982)

сĕрĕлтет

то же, что сĕрле 1.—3.
вĕллере хуртсем сĕрĕлтетеççĕ — в улье жужжат пчелы
урамра халăх сĕрĕлтетет — на улице шумит народ

сĕрле

1.
жужжать, звенеть, гудеть (о насекомых)
паян хуртсем ирех сĕрлеççĕ — сегодня пчелы жужжат спозаранок

сĕрле

2.
гудеть, шуметь
рокотать
тӳпере самолет сĕрлени илтĕнет — в небе слышно гудение самолета
станок пĕр тикĕс сĕрлесе ĕçлет — станок равномерно рокочет

сĕрле

3.
гудеть, шуметь
гомонить прост.
пасар пин саслăн сĕрлет — базар гомонит на тысячу голосов

сĕрле

4.
ворчать, бормотать
бубнить разг.
карчăк шав сăмса айĕн сĕрлет — старуха бубнит себе под нос

сĕрле

5. диал.
трястись, дрожать от озноба
ӳт-пӳ сĕрлесе кайрĕ — тело охватил озноб

сĕрлеттер

понуд. от сĕрле

Никольскийĕн чăвашла-вырăсла словарĕ

сĕрле

жужжать
гудеть
есĕ манăн хăлхана сĕрленине йĕрĕнтертĕн — ты мне уши нажужжал
сĕрлени — гул

Словарь чувашского языка

сĕрле

(_сэ̆_рлэ), жужжать, гудеть. Орау. Хурт сĕрлет (гудит). Пшкрт. Хортсам сĕрлеччĕ. СТИК. Пыл хурчĕсем сĕрлеççĕ. Чув. пр. о пог. 263. Хуртсем сĕрлесен, çăмăр пулать. Если пчелы жужжат (в улье), будет дождь. || О толпе. М. Сунчел. Халăхсем сĕрлесе анчах тăратьчĕç. Чураль-к. Сĕлĕ уйĕн килтĕмĕр, сĕрле-сĕрле килтĕмĕр. (Из „упа юри“ в „упа юмаххи“). Пушкрт. Халăх сĕрлет.

упа

опа, (Пшкрт. ора,) медведь. Юрк. Шурă упа, сăрă упа, хура упа. Орау. Çеминаринче пĕр упа питлĕ ача вĕренет, пиче çурри пĕтĕм çăн (половина лица вся в шерсти т. е. в волосах). N. Упаран хăранă пек хăранă вăл патакран (побоев). Якейк. Халь вăл упа пак пĕччен порнать ĕнт (живет однаоко). Шорк. Пичĕ упа кучĕ цек (как медвежья задница) хура; ма çуса ямаççĕ-ши амăшĕсем? Якей. Хаяр вăрăнса, çĕрĕпе упа пак ӳлер (= улăрĕ). Чураль-к. Упа юмаххинчи юрри. Ыраш уйĕн килтĕмĕр — шыра-шыра килтĕмĕр: урпа уйĕн килтĕмĕр — ура-ура килтĕмĕр; пăри уйĕн килтĕмĕр ......; сĕлĕ уйĕн килтĕмĕр — сĕрлĕ-сĕрле килтĕмĕр; тулă уйĕн килтĕмĕр — тăла-тăла килтĕмĕр. N. Пĕри упа юлать, тепри хуçи пулать. Хуçи упана ташлаттарса çӳрет (на святках). Сред. Юм. Он пôрăнни пôрăннне (?) ô? Õ та порнать пĕччен, упа та вăрманта пĕччен çӳрет. (Говорят про неженатого, одинокого человека, если ему давно пора жениться). Орау. Вăрмантан упана (un ours) чĕнсе кăларам ак! Актай. Упа пырать, тет. Кайăк упаран ыйтать, тет: ăста каян, упа килеми? Сред. Юм. Пысăкрах ачасем йĕрсен: мĕн уна пик улласа ларан? теççĕ. Хорачка. _пє_р обиба кашкы̆р-ҕап коры̆нды̆мы̆р (жили во вражде). Хора.-к., Покр. в. Опа котне çу йораман, тет. N. Кăмакара лăпсăр-лапсăр упа ташлать. (Мелке). Сред. Юм. Упа котпе çу сĕрнĕ, тет те: ытла çемçе, тесе каларĕ, тет; эс те çавăн пик: сана тепле лайăх туса парсан та, йорас çок. СТИК. Упа пек утат (неуклюже). Лап-лап! пусса çӳрет упа-пек. Шурăм-п.. № 26. Упа кутне çăв юрамаи. (Послов.). Чист. Упа килет. (Так пугают детей). Чураль.-к. Ати упи — мур упи: тăкăлт-тăкăлт сиккелет — сĕм вăрмана кĕрех кайрĕ. || Личн. имя мужч. Рекеев. Упа. Альш. Упа тетен кивĕ ырашне хам та виççĕ алларăм. N. Упа тетен кивĕ ырашне хам та виççĕ алларăм: Упа тетен Уринине хам та виççĕ чуптурăм. Чăвашсем. Упа, мужское имя. Упа тесе, ак мĕншĕн хураççĕ: упа пек сывлăхлă пултăр, чирĕ ан тивтĕр, тесе хураççĕ. || Упа — «обстоятельства». Изамб. Т. Эпĕ вăл хĕре пит те илĕттĕмччĕ те, упа ямас (не позволяет состояние).

Русско-чувашский словарь

гудеть

глаг. несов.
кăшкăр, кăшкăрт, янра, сĕрле; теплоход гудит теплоход кăшкăртать; на цветах гудели пчёлы чечексем çинче вĕлле хурчĕсем сĕрленĕ ♦ ноги гудят ура сăрăлтатать

жужжать

глаг. несов.
нăрла, нăрăлтат, сĕрле; шăхăр, шилет; шмель жужжит тĕкĕл тура нăрăлтатать; пули жужжали над головой пуç çийĕн пульăсем шăхăрса иртнĕ

Русско-чувашский словарь (1972)

жужжать

жужжу, жужжишь несов. 1. нӑйлат, нӑйка, нӑрлат, сĕрле, сĕрӗлтет; 2. шӑхӑр; шӑхӑрса вӗç (пӳльӑсем).

Русско-чувашский словарь (1971)

гудеть

несов. 1. кăшкăр, кăшкăрт, кĕрле, сĕрле, ула; на яблоне гудели пчёлы улмуççи çинче хурт сĕрленĕ; толпа гудела халăх сĕрлесе тăнă; в трубах гудел ветер тăрпасенче çил уланă; пароход гудит пăрахут кăшкăртать; 2. безл. (об ощущении гула) янăраса тăр, янкаса тăр, кĕрлесе тăр (хăлхара); в ушах гудит хăлха янрать; в голове гудит пуç янкать; 3. разг. (ныть; ломить) сăрла, сăрăлтат, сăрка; ноги гудят урасем сăрăлтатаççĕ.

жужжать

несов. 1. нăрăлтат, нăрла, сĕрле; 2. шăхăр; пули жужжат пульăсем шăхăраççĕ; 3. (надоедливо повторять) нăйкăш; йĕрĕнтер.

прогудеть

сов. кĕрле, сĕрле, кĕрлесе (е сĕрлесе) ил, кăшкăрт, кашкăртса ил.

реветь

несов. 1. (о животном) ула, мĕкĕр, ӳхĕр, макăр; 2. (громко петь, кричать) ӳхĕр, кăшкăр, сĕрле; толпа ревела халăх сĕрленĕ; 3. (завывать) ула, кĕрле, шавла; вьюга ревёт çил-тăман улать; 4. разг. (громко плакать) уласа (е ӳлесе) макăр.

шуметь

несов. 1. шавла, кашла, кĕрле, йăсла, сĕрле; лес шумит вăрман кашлать; ветер шумит çил шавлать; дети шумят ачасем йăслаççĕ; 2. разг. (браниться, скандалить) харкаш, кăшкăраш, янăраш; 3. разг. (много говорить) шавла, ытлашши калаç, кăшкăраш; 4. разг. (вызывать толки) калаçтар, шавлаттар; ◇ шумит в голове пуç кашлать; шумит в ушах у кого-л. хăлха янрать.

См. также: