Поиск: майĕпен

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

майĕпе

1.
то же, что майĕпен

майĕпен

постепенно, медленно, потихоньку, понемножку
мало-помалу
разг.
майĕпен сывăлса пыр — постепенно выздоравливать
поезд майĕпен анчах пырать — поезд движется медленно
майĕпен улшăнса пыр — постепенно изменяться, эволюционировать
ансатран майĕпен кăтăкслăха куçни — постепенный переход от простого к сложному
майĕпен-майĕпенех — потихоньку; мало-помалу разг.

путарăн

1. возвр.
погружаться
водолаз майĕпен шыва путарăнать — водолаз медленно погружается в воду

хуллен-майĕпен

разг.
потихоньку, полегоньку
мало-помалу, помаленьку, постепенно

ача хуллен-майĕпен сывалса пырать — ребенок мало-помалу выздоравливает

эволюци

эволюция (майĕпен пулакан аталану)

çивĕчлен

2. перен.
заостряться, становиться острым, проницательным, зорким, чутким
хăлха кăшт çивĕчленчĕ — у него слух немного улучшился
ача ăспуçĕ майĕпен çивĕчленчĕ — ум у ребенка постепенно развился

Словарь чувашского языка

майĕпен

(маjэ̆бэн’), потихоньку. Чет. Пути. Васкамалла уплмасан, майĕпен (scr. майипен) пыратăп (еду потихонько). Календ. 1904. Çапнă чухне те (при молотьбе) майĕпен çапсан, туттисем (полные зёрна) анчах ӳкеççĕ, начаррисем ӳкмеççĕ. || Тихо. СКАЗЗ 43. Ку Иван михĕре: ан кайăр-ха, сывлăш тухмаст (дышать не могу), тесе, майĕпен кăçкăрать.

Русско-чувашский словарь

выжать

глаг. сов.
1. (син. выкрутить) пăр, пăрса кăлар; выжать мокрое полотенце йĕпе ал шăллине пăрса кăлар
2. хĕстер, хĕс, пăчăрта, пăчăртаса кăлар; выжать сок из лимона лимон сĕткенне пăчăртаса кăлар ♦ выжать штангу штанга çĕкле (кăкăр çинчен майĕпен йăтса)

мало-помалу

нареч. (син. понемногу)
пĕчĕккĕн, майĕпен, пĕчĕккĕн-майĕпен; мало-помалу больной стал выздоравливать чирлĕ çын майĕпен сывалма пуçларĕ

медленный

прил. (ант. быстрый), медленно нареч.
вăрах; хуллен, майĕпен, ерипен, вăраххăн; медленное выздоровление майĕпен сывалса пыни; время тянется медленно вăхăт вăраххăн иртет

помаленьку

нареч. (син. понемногу)
пĕчĕккĕн, майĕпен

понемногу

нареч.
1. пĕчĕккĕн, кăштшарăн, пăртакшарăн; есть понемногу пăртакшарăн çи
2. ерипен, майĕпен, хуллен; больной понемногу поправляется чирлĕ çын майĕпен сывалса пырать

постепенный

прил., постепенно нареч.
вăрах; майĕпе, ерипен; погода постепенно улучшилась çанталăк майĕпен лайăхланчĕ

потихоньку

нареч.
1. (син. медленно) пĕчĕккĕн, майĕпен, ерипен; идти потихоньку ерипен утса пыр
2. (син. незаметно) вăрттăн, сисмесле, систермесĕр; уйти потихоньку никам сисмесле тухса кай

устроиться

глаг. сов.
1. 1 и 2 л. не употр. (син. наладиться) йĕркелен, майлан, майлаш; жизнь по-немногу устроилась пурнăç майĕпен майлашса кайрĕ
2. (син. поступить) кĕр, вырнаç; устроиться работать ĕçе кĕр

эволюция

сущ.жен.
аталану; аталанни (майĕпен çĕнелнипе тăрук улшăнмасăр пулаканни); эволюция жизни на Земле Çĕр çинче пурнăç аталанни

Русско-чувашский словарь (1972)

амортизация

амортизаци (пĕр-пĕр машина е урăх япала кивелсе пыныне унăн хакĕ майĕпен чакса пыни).

помаленьку

разг. пĕчĕккĕн, майĕпен.

Русско-чувашский словарь (1971)

адажио

муз. 1. нареч. майĕпен, тăсса (музыка произвеленийĕсене каламалла темп); 2. с. нескл. адажио (вăрах темппа каламалли музыка произведенийĕ).

градация

ж. градаци (майĕпен куçни).

изживаться

несов. пĕтсе пыр, пăрахăçа тух; старые обычаи постепенно изживаются кивĕ йăласем майĕпен пĕтсе пыраççĕ.

исподволь

нареч. разг. хуллен, хуллен-хуллен, ерипен, майĕпе, пĕчĕккĕн; исповедовать подготовиться к чему-либо мĕне те пулин майĕпен хатĕрленсе çит.

капля

ж. 1. тумлам, пĕрчĕ; капли дождя çумăр тумламĕсем (е пĕрчисем); капли росы сывлăм пĕрчисем; 2. мед. шĕвĕ эмел; глазные капли куç эмелĕ; 3. разг. (малое количество) тумлам, пĕрчĕ, чĕптĕм, кăшт; ◇ я ни капли не испугался эпĕ кăшт та хăрамарăм; капля в море тинĕсри шыв тумламĕ пек (ытла та сахал); как две капли воды (похож) на кого-л. каснă-лартнă пĕр пек; ни капли пĕр тумлам та, пĕр чĕптĕм те, нимĕн чухлĕ те; до последней капли пĕтĕмпех, йăлтах; до последней капли крови юлашки юн тумламĕ юлмиччен; капля за каплей или капля по капле майĕпен-майĕпенех.

мало-помалу

нареч. разг. пĕчĕккĕн-майĕпен.

медленно

нареч. хуллен, майĕпен, вăраххăн, ерипен.

медленный

прил. вăрах, хуллен, майĕпен, ерипен; идти медленным шагом хуллен утса: пыр.

полегоньку

нареч. разг. пĕчĕккĕн, майĕпен, ерипен, хуллен.

помаленьку

нареч. разг. пĕчĕккĕн, майĕпен, ерипен.

понемногу

нареч. 1. (в небольшом количестве) пĕчĕккĕн, пĕчĕкçĕн-пĕчĕкçĕн, сахалшар, партакшар; расходовать деньги понемногу укçа-тенкĕ пĕчĕкреххĕн тыткала; раздать всем понемногу пурне те пăртакшар парса тух; 2. (постепенно) ерипен, хуллен, майĕпен; как поживаете? Живём понемногу! мĕнле пурăнатăр? — Пĕчĕккĕн-майĕпен.

постепенно

нареч. вăраххăн, майĕпен, пĕчĕккĕн, ерипен; постепенно выздоравливать майĕпен сывалса пыр.

постепенный

прил. вăраххăн, майĕпен, пĕчĕккĕн, хуллен, ерипен, йĕркипе; постепенное снижение цен хаксене пĕчĕккен чакарса пыни; постепенный переход от социализма к коммунизму социализмран майĕпен коммунизма кусни.

потихоньку

нареч. 1. разг. (медленно, не спеша) хуллен-хуллен, ерипен, майĕпен; 2. (тихо, незаметно) сисмесле, сисиччен, хуллен, вăрттăн; свистеть потихоньку хуллен шăхăр; уйти потихоньку сисиччен тухса шăвăн.

сурдинка

ж. муз. сурдинка (вĕрсе каламалли е сĕркĕчлĕ инструментсен сасă, пусармалли хатĕрĕ); ◇ под сурдинку 1) (тихо) хуллен, шăппăн, майĕпен; 2) (втихомолку) вăрттăн, систермесĕр.

тихий

прил. 1. (негромкий) йăпăш, хуллен, шăп, хытă мар; тихий голос йăпăш сасă; 2. (кроткий, смирный) лăпкă, сапăр, йăваш, тӳлек, тăнăç; тихий ребёнок йăваш ача; тихий нрав йăваш кăмăл; 3. (несильный) тӳлек, тăпă, лăп, лăпкă; тихий ветерок лапкă çил; 4. (медленный) ерипен, вăрах, хуллен, майĕпен; поезд пошёл тихим ходом поезд ерипен кайма пуçларĕ; ◇ тихий час кану сехечĕ (кăнтăр апачĕ хыççăнхи кану).

эволюционировать

сов. и несов. майĕпен улшăнса пыр, ерипен улшăнса тăр.

эволюция

ж. 1. улшăну, аталану, аталанса пыни, эволюци; эволюция Земли Çĕр аталанăвĕ; 2. филоб. эволюци (майĕпен улшăнса сикчевсĕр аталанса пыни).

Неологический словарь чувашского языка

авăр

1. П.п. Пĕр-пĕр япалан çынна пăхăнтаракан витĕмĕ; серепе, таната. Парти авăрне лекнĕ Патшалăх Канашĕ... Х-р, 25.12.1997, 3 с. Унăн ăшшăн пăхакан куçĕсем, çемçе калаçăвĕ, лăпкă кулли... хăйсен авăрне çавăрса илсе кайрĕç. ТА, 1998, 1 /, 47 с. Çапла майĕпен театр авăрне кĕрсех кайрăм. ÇХ, 2000, 17 /, 12 с. — черкке авăрĕ (Х-р, 22.09. 1992, 4 с.); эрех «авăрĕ» (ПÇ, 16.05.2001, 3 с.); наркотик авăрĕ (ЧХ, 2000, 34 /, 6 с.); çемье авăрĕ (К-ш, 1998, 7 /, 8 с.); юрату авăрĕ (Т-ш, 2001,39 /, 10 с.). 2. П.п. Пĕр-пĕр пулăмпа çыхăннă вышкайсăр лару-тăру. Председатель хуçалăха юхăнчăклăх авăрне чăмтарнă. К-н, 1986, 20 /, 7 с. «Химпром» авăртан тухасшăн. Х-р, 29.10.1993, 1 с. Çеçпĕле юрату туйăмĕ вăйлă çавăрса илет те асап авăрне кĕртсе ӳкерет. Х-р, 18.09.2001, 3 с. — хăрушлăх авăрĕ (Я-в, 1991, 4 /, 23 с.); синкер авăрĕ (Я-в, 1995, 10 /, 113 с.); мĕскĕнлĕх авăрĕ (Ч-х, 1999, 27 /, 3 с.); финанс ултавĕн авăрĕ (Х-р, 2.07.1999, 3 с.); пĕчченлĕх авăрĕ (ÇХ, 2003, 2 /, 2 с.). 3. П.п. Хĕвĕшӳ, тĕркĕшӳ, пăтрану, пăтрав. «Сумкăсемпе порт-фельсем» текен лавккана ... çитрĕм те — чăн-чăн авăра лекрĕм. К-н, 1983, 24 /, 4 с. Пĕр сăвă та пулин... путмасăр иштĕр-и кун-çул авăрĕнче. Г.Ирхи, 1991, 24 с. Пире, йытă çурисем пек, коммунизмла идеологи мунчинчен рынок авăрне кăларса пăрахнă. Х-р, 28.04.1994, 3 с. Пурнăç авăрĕнче ишме вĕренеççĕ [Пуçелĕк]. ÇХ, 2002, 6 /, 5 с.

лизинг

ç.с., фин., экон. Техникăна (е урăх пурлăха) майĕпен тӳлесе татмалли йĕркепе тара илни; аренда. Çакмалли-кăлармалли техникăна ... лизинг мелĕпе туянма пулать иккен. Х-р, 17.04.1996, 3 с. Колхоз топливо тата электроэнерги шучĕпе укçа перекетлесшĕн, лизинг йĕркипе çĕнĕ машинăсем илсе чуралăха кĕрсе ӳкесшĕн мар. ЧÇ, 1998, 14 /, 11 с. Виçĕм çул лизингпа икĕ трактор туяннă. ХС, 1999, 23 /, 2 с. Лизинг ял хуçалăх экономикине тĕреклетме пулăшать [Пуçелĕк]. Х-р, 2.12.2000, 2 с. — лизинг операцийĕсем (Х-р, 8.04.1993, 4 с.); лизинг фончĕсем (ХС, 18.11.1997, 1 с.); лизинг компанийĕ (Т-ш, 1999, 32 /, 3 с.; Х-р, 7.04.2001, 1 с.); лизинг ĕçĕсем, лизинг килĕшĕвĕ (Х-р, 2.12. 2000, 2 с.); — финанс лизингĕ, «Чăвашагропромлизинг» (Х-р, 2.12.2000, 2 с.).

Этимологический словарь

май

сторона, направление; способ, сноровка; образ; форма; в качестве послелога в значениях "по", "под": лаши май пушши по лошади и кнут; алă май под руку.
   Производные формы: майĕпе/майĕпен потихоньку, постепенно; майла- приводить в перядок; майлан- прибраться, убраться, устроиться; майлаш- прибраться, устроиться; поправиться; майлă похожий, подобный; похоже, подобно; майсăр неблагоприятный, беспорядочный; неудобно, не с руки, не кстати, не так и др. (Ашм. Сл. VIII, 151-163).
   Тюркские соответствия: тат., башк. уңай удобный, сподручный; направление; лад; уңайла- делать (сделать) удобным; уңайлаш- становиться (стать) удобным; налаживаться; приспосабливаться; уңайлы удобный, сподручный; приспособленный; выгодный; тат. уңайhыҙ, башк. уңайhыҙ неудобный, неловкий, несподручный; др.-тюрк. оnai легкий, непринужденный, обходительный; верный, определенный; ср. оηа, оηγaj легкий; легко; подвижный (ДТС, 367-368).
   Чув. пĕрмай потихоньку, постепенно > ик май беспрерывно, беспрестанно (Кăзăпеп СЬС, 152); мар. он-айсыр (он~ай + -шр) неудобный; неудобно < чув. (Федотов ЧМЯВ, 201).
   См. Егоров ЭСЧЯ, 127; Räsänen EWb., 165b.

См. также:

майĕ-майĕпе майĕн майĕпе майĕпеле « майĕпен » майак маййăн майка Майки Майкка

майĕпен
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org