Поиск: лавкка

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

магазин

1.
магазин (лавкка)

павильон

1.
павильон (çăмăл лавкка, киоск)

саккăр

при абстр. счете


1. в качестве подл. и доп.
восемь
(единиц, поддающихся счету)
восьмерка
икĕ хут саккăр, — вунулттă — дважды восемь — шестнадцать
саккăрти ача — восьмилетний мальчик
хапха çине саккăр çырса хунă — на воротах написана восьмерка
лавкка саккăрта — уçăлать — магазин открывается в восемь часов

сĕтел

2.
стойка, прилавок
буфет сĕтелĕ — буфетная стойка
лавкка сĕтелĕ — прилавок магазина

универмаг

универмаг (универсаллă лавкка)
ялти универмаг — сельский универмаг

универсаллă

универсальный
универсаллă двигатель — универсальный двигатель
универсаллă лавкка — универсальный магазин

универсам

универсам (самообслуживаниллĕ универсаллă лавкка)
хулара универсам уçнă — в городе открыт универсам

уçăл

7.
открываться
начинать работу
быть открытым

лавкка уçăлчĕ — 1) открылся магазин (новый) 2) магазин открыт, начал работу

хупăнчăк

закрытый
запертый

хупăнчăк алăк — закрытая дверь
лавкка хупăнчăк тăрать — магазин закрыт

хуралла

II. глаг.

сторожить, караулить
охранять, оберегать

лавкка хуралла — сторожить магазин
çĕршыв чиккисене хуралла — охранять рубежи страны
йытă кил-çурта хураллать — собака караулит дом

кай

14.
с деепр. др. глагола выступает в роли вспом. глагола:
анăрăса кай — 1) лишиться сознания 2) растеряться, потерять голову
антăхса кай — 1) задохнуться 2) захлебнуться
ватăлса кай — состариться
вĕçсе кай — улететь
вилсе кай — умереть
илсе кай — нести

иртсе кай —
1) пройти, проехать
машина лавкка умĕпе иртсе кайрĕ — машина проехала мимо магазина
2) обогнать, перегнать
3) перен. пройти, миновать
вăхăт иртсе кайрĕ — время прошло

йăтса кай — унести

каçса кай —
1) перейти, переехать, переправиться
çырма урлă касса кай — переправиться через речку
2) зайтись (от плача)
3) разг. очень любить что-л.

курăнса кай — показаться
манса кай — забыть кого-что-л., о ком-чем-л.
начарланса кай — похудеть
савăнса кай — обрадоваться
çĕмĕрĕлсе кай —разбиться
çĕтĕлсе кай — прохудиться, прорваться
çунса кай — сгореть
тавлашса кай — заспорить

тăрса кай —
1) встать и уйтй
2) выстроиться
ачасем икĕ рет тăрса кайнă — дети выстроились в две шеренги
3) встать торчком, дыбом (о шерсти, волосах)

тĕлĕнсе кай — удивиться
типсе кай — 1) высохнуть, лишиться влаги 2) иссохнуть (о человеке)
тухса кай — 1) уйти, отправиться куда-л. 2) выскочить, выпасть
урана тĕнĕлĕнчен тухса кайнă — колесо соскочило с оси
хăваласа кай — угнать
хăраса кай — испугаться
хăрса кай — засохнуть, высохнуть
чупса кай — побежать
ыратса кайрĕ — заболело, начало болеть
янăраса кай — прозвенеть

ĕçле

7.
работать, функционировать
кружок каçсерен ĕслет — кружок работает по вечерам
лавкка кăнтăрласăр ĕçлет — магазин работает без обеда
лавкка тăхтавсăр ĕçлет — магазин работает без перерыва

лапка

II. разг.
то же, что лавкка

Никольскийĕн чăвашла-вырăсла словарĕ

лар

садиться, сидеть; стоять; пӳрт ларать – дом стоит; ларт – садить; усаживать; ставить; пӳрт, йупа, çурта ларт – поставить избу, столб, свечу; ларчăк, ларкăç – сиделка, скамейка, козлы. Атăл ларас умĕн – пред тем, как Волге замерзнуть; йывăç лартса тухнă – посадили деревьев; мĕн чула ларчĕ сана ку çатан-урапа? Вуннă пăт ырăша – Во сколько тебе обошлась эта плетенка? В 10 пудов ржи. Лартса ӳстер – насададить; лавкка лар – торговать в лавке; улах лар – устраивать посиделки; темиçе çĕр ларса çийеççĕ – едят, рассевшись по разным местам; пичетлесе ларт – запечатать; чăркуççи çине ларса – преклонив колена; ыраш шăркана ларнă чух – когда цветет рожь; лара-тăра пĕлмен çынна паллă вилнĕ, теççĕ – кто себя держать не умеет, тот метку получит; лартса тĕрĕклентер – учредить; ес ларасскере йаратăн-ĕçке! - Он (гость) посидел бы (еще), а ты его не удерживаешь.

108 стр.

Словарь чувашского языка

çĕвĕ

(с’э̆вэ̆), шов. Ау 389. Шур çăмартан çĕвви çук, тет. (Лашан мăйраки çук, тет). || Прошивка? Юрк. † Уки пулмин, çĕвви пур (у „улача кĕпе“). || N. Лавкка тăрăнчи листине çĕвви шултăра ан тийĕр. || Портняжное ремесло. Альш. Хăйсен вĕсем ялан та пирĕн ялта çĕвере (портняжничают). В. С. Разум. КЧП. Майтан (майданский) вырăс юрла-юрла çĕвĕ çĕлесе ларать (сидит и шьет). || Шрам, рубец (каснинчен-мĕнтен юлни). V.S.

кăтат

(кы̆дат) назв. материи. Хурамал. † Тăхăнтăм кăтат, çыхрăм пуса — ĕнтĕ каяп, тăванăм, курса юл! АПП. † Тăхăнтăм-ла кăтат, çыхрăм кăтат, тухрăм аслă урама выляма. Бугульм. † Кăвак кăтат илтĕм, йĕм касрăм. Микушк. † Сарă хĕрĕн тӳшекин ăшĕ мамăк, пичĕ кăтат. («Кăтат — китайка и часто вообще ситец»). Сунчел. † Кăвак кăтат (пасар пирĕ), сарă кăтат, пурте лавкка таварĕ. СПВВ. ПВ. Кăтат пар; кăтатран çĕленĕ, материя. N. † Кăтатран кĕпе çĕлерĕм уяв кунĕ тăхăнма. N. † Тăхăнтăм пĕр кăтат, çыхрăм пурçăн. Микушк. † Ылттăнах та хачă, кĕмĕл ункă, кăтачĕсем çукран тек тăрать. ЧП. Кăтат илен пӳс пулмĕ. || Клеёнка. V. S.

кăшкаç

(кы̆шкас'), лопатка для точки. СПВВ. КМ. Кăшкаç — лопатка. Кан. 1925, № 162. Лавккара купи-купи хаклă пурçăн тутăрсем, сехетсем, çава кăшкаç (лапатка), турилке. Çак таварсем çур лавкка.

кĕпĕртет

(к'ӧ̆бӧ̆рд'эт',кэ̆бэ̆рдэт), издавать звук кĕпĕр. ЧС. Хапхасем кĕпĕртетсе кăна тăраççĕ. || Образовать толпу. Аттик. Ун хыçĕнчен пурте, кĕпĕртетсе ӳксе, пуççапаççĕ. (Моленье ӳчӳк). Кан. Паян кунĕпех лавкка умĕнче çынсем кĕпĕртетсе тăраççĕ (толпятся) — копператтивран тавар илесшĕн. N. Ун хыçĕнчен халăх кĕпĕртетсе пырать (идет гурьбой). || Крошиться (сразу). КС. Шурă пĕренк (воздушный пряник) çăварта кĕпĕртетсе (или: кăмăртатса, слаб. «ă») ванать.

тĕссĕр

бесцветный; бледный, некрасивый. N. Уйăх çутти йăлтăртатмасть, вылянса тăмасть, тĕссĕр, шупка. N. Тĕссĕр шурнă купăста пек кăн-кăвак пулаççĕ. Ал. цв. 22. Анчах мана, курас килми тĕссĕрскере курсан, эсĕ мана, телейсĕрскере, курайми пулса, куçу умĕнчен хăваласах ярăн. Якейк. Вăл тĕссĕр япалая ма илтĕн. Зачем купил ты эту некрасивую вещь (напр., о материн). N. Тĕссĕр пусма сарă пусма, лавкка илемне çав ярать. Тĕслĕ пусма сарă пусма лавкка илемне çав кӳрет. О сохр. здор. Витрере шыв тăрăлсан, витре тĕпне ним те юлмасань тĕссĕр пулсан... Юрк. Халĕ ĕнтĕ хамăртан та çапла, ватăлса тĕссĕр пулнине курсан, айван ача-пăчасем, пирĕн пек пулса калаçса тĕлĕнеççĕ-тĕр. Изамб. Т. Тĕссĕр кĕпе, полинявшая рубашка.

Читнук

прозвище мужч. К. Шемяк. Читнук Хĕвечукĕ те ашшĕ вилнипе лавкка прикашчăкĕнчен тухасшăн, тет.

шерпет

сыта, медовый сироп. Тюрл. Шерпет — пыл шывĕ. Зап. ВНО. Шерпет, сироп. N. Шерпет = шерепет. Зап. ВНО. Кĕселе шерпетпе çиеççĕ. Кисель едят с сытой. Ст. Чек. Шерпетпе юсмана турра асăнса çиеççĕ. Юрк. Çак пылне шыв çине ирсе, шерпет туса чӳкленĕ. Чук пăттине çинĕ чухне çав шерпечĕпе сыпса çинĕ вара. Аттик. Çырлаха пар, ыра турă! Сана çичĕ теслĕ тыра-пуллăн шерпечĕпе асăнатпăр, витĕнетпĕр. (Из моления при „пичке пуçлани“). Микушк. Шерпет сана (турра), йӳççи пире. (Из моления „пичке пуçлани“). Юрк. Çӳлĕ ту çинчен шерпет юхат, шерпет юхмин — сĕм-пыл юхат. N. Çӳлте çӳлĕ тусем пур, шерпет юхакан çырмасем пур. ЧП. Шерпет юхан çĕрсем. И. Тукт. Юхрĕç пĕлĕтсем, юхрĕç, шерпет çуса; юртрĕç кунсем, юртрĕç, ахах тăкса... Эпех кăна ĕçеймерĕм çав шерпете, эпех кăна пухаймарăм çав ахаха. Зап. ВНО. Атăлăн леш енче икĕ йĕкĕт лавкка лараççĕ, шерпетпеле питне çăваççĕ, шур пӳспеле пусса шăлаççĕ; пирĕн пек те мĕскĕн ачасем куççулĕпе питне çăваççĕ, çанни вĕçпе пусса шăлаççĕ. Альш. Ирхине тăтăм ирĕксĕр, питĕме çурăм шерпетпе. Орау. Шерпет сапса хуним унта? (Говорят, если кто куда часто повадился ходить). N. Унăн (мунчанăн) чулĕ мерчен, ăшши шерпет, мелки пурçăн. (Такмак). Зап. ВНО. Пыл хыççăн шерпет ĕçмесен, хурт пĕтет теççĕ. N. Шерпет шывĕ. Ст. Чек. Шерпет, мед с водой. II Сред. Юм. Шерпет ôлма тесе кĕрпетлĕ, тутлĕ пôлакан ôлмана калаççĕ. || N. Хăйĕнчен маларах вилнĕ леш тĕнчери ачисене валли кучченеçлĕх шерпет хурса янă.

путлан

, потлан, испортиться; выйти из употребления. В. Олг. Потланнă çăмарта. Г. А. Отрыв. Кайран патах путланч (вышел из употреблення) вăл, кайран çакмарĕç ăна. || Увязнуть, завязнуть, задохнуться в грязи, задохнуться под коркой, образовавшейся в земле после дождя (о семенах). Хорачка. Хытă çомăр çурă тăк, шăтса тохимест, потланчă вара (напр., кантăр). Изамб. Т. Кантăра каярах (поздно) акăрăм та, путланчĕ (не взошла). Календ. 1911. Тарăн акнă тырă, çĕр типсе хытнинчен, шăтса тухаймасăр путланать. СПВВ. Х. Путланать тырă, шăтмасăр юлать. || Задохнуться. Чертаг. Пôтланнă, задохнулся (напр., цыпленок в яйце). Питушк. Чĕпĕсем пурте путланнă, тем тĕлне пулнă. N. Потланнă = чĕппи тохман. || Завязнуть; запутаться; сгинуть, пропасть. Кан. Уншăн ăна (его) вырăнти (местные) ирсĕр ĕç ăшне путланнисем курайми пулнă. Утăм 19. Шанатăп, шанатăп сана, ишĕлнĕ кив çурта эсĕ юсаса, тĕттĕмре путланнă яла çутă хунар кайса çутасса. Хурамал. Пит макăракан ачана калаççĕ: сассу ăшна путланманă! теççĕ. (Сассу ăшăнтах пĕтменĕ, брань). Кан. Лавкка путланчĕ. Лавка обанкротилась (закрылась). Хастарлах 37. «Путланман», тесе йĕрсе, кĕвĕлеччĕ. ЙФН. † Эпĕр каçпа хĕр куртăмăр. Ашшĕ парас тесеччĕ, амăш килте çук пулчĕ, кайтăр-кайтăр путлантăр, упăшкинчен савăнтăр.

пӳс

коленкор. СПВВ. † Хур çуначĕ хут пулмĕ, кăтам (= катам) илен пӳс пулмĕ. СПВВ. ПВ. Пӳс, материя. Кубня. Пӳс — шур пусма. Изамб. Т. Пӳс — миткаль. Юрк. Пӳс — материя, вроде белого коленкора. Ст. Чек. Пӳс, белое бумажное полотно. Ст. Шаймурз. Улача кĕпе, умĕ пӳс. N. † Атăлăн леш енче икĕ йĕкĕт лавкка лараççĕ, шерпетпеле питне çăваççĕ, шур пӳспеле пусса шăлаççĕ. Янтик. Анне мана çуратрĕ, шур пӳспелен чӳркерĕ, сăпка çине вырттарчĕ. Кĕвĕсем. Мамăках та тӳшекĕн çитти пӳс. Кильд. † Мамăк чĕшек, çитти шурă пӳс. N. † Шурă пӳсрен кĕпе çĕлеме хĕлĕхрен çинçе çип кирлĕ. Альш. Хăшĕн пӳс (коленкор) пулат шăналăк. С. Тим. † Хура явлăк — хура пӳс, хамăр савни — хура куç. Ёково. Хора пӳс, черный коленкор. N. † Хусанах та лавкки хушшинче вĕл-вĕл вĕçсе юлчĕ хура пӳс. Альш. Асанне, мĕнле пӳрт вăл, çине пĕтĕмĕшпе хура пӳс витнĕ, тет. || ЧП. Тар юхать те, пӳс пулать.

аллă

(аллы̆), quinquaginta, пятьдесят. Hac forma utimur, cum dicimus aliquid absolute, nullo alio numero aut nomine addito; eadem in eorum, quos анатри appellamus, sermone in copulationi-busquoque verborum ponitur, itatamen, ut sequente vocali proаллă'> etiam '>аллă etiam алл dici possit, elisa ultima brevi, tametsi non in omnibus dialectic. Iu eorum vero, qui вир-ял appellantur, lingua (non omnium tamen) in iisdem verborum copulationibus aлă aut ал dicitur, illud ante consonantem, hoc ante vocalem aud sequeute л littera, quamquam hanc quoque legem non semper servare videntur, quippe cum et ante vocalem nonnunquam алă ponere soleant ambiguitatis evitandae causa, ut ab aliis vocibus, quae sirhilem aut eundem habeant sonum, facilius discerni possit, et ante consonantem , sed hoc rattus, praeterquam in numeralibus, ab uno ad decern, quibus additis semper ал dicitur, elisa altera syllaba. Эта форма числительного ставится тогда, когда за ним не следует название единиц или определяемого им существительного; она же употребляетея у низовых чуваш и в словосочетаниях, при чем в некоторых говорах конечная краткая гласная ă перед следующею гласною отпадает. У верховых чуваш (в некоторых говорах) форма аллă в сочетаниях с другими именами не ставится, и заменяется формою алă перед согласными и ал перед гласными звуками и л, хотя это правило и не всегда соблюдается, так как, во избежание подобозвучия, иногда и перед следующею гласною ставят алă, а перед согласною — ал; последнее — реже, исключая наименование единиц, перед которыми всегда ставится ал. Exempla. Примеры. Аллă, 50, аллă пĕр (Череп., Ишли и др.) ал пĕре (п̚э̆рэ, Çеçмер), алпĕр (ал,бэ̆р, с ударением, конечно, ва 1-м слоге, Абаш.), аллă пĕрре (Абаш., параллельно с алпĕр), 51, аллă иккĕ (аллы̆ иккэ̆) или: алликкĕ (аλλиыккэ̆, Череп.), алликкĕ ( КС.), алликкĕ (Абаш.), аликкĕ (аλиык’к’э̆м, ib.), аликкĕ (Çеçмер.), 52; аллă виççĕ (Череп., Л. Кошк. и др.), ал виççĕ (Çемçер., Абаш., но в последнем и аллă виççĕ), 53; аллă тăваттă (Череп., Л. Кошк. и др.), ал тăваттă (Çеçмер., Абаш., но в послед. и аллă тăваттă), 54; аллă пиллĕк (Череп., Л. Кошк. и др.), ал пилĕк (п̚ил’э̆к’, Çеçмер), ал пиллĕк (Абаш., но здесь и аллă пиллĕк), 55; аллă ултта (Череп., Л. Кошк.), алл улттă ( КС.), ал олттă (Çеçмер, Абаш.), 56; аллă çиччĕ (Череп. Л. Кошк. и др.), ал çиччĕ (Çеçмер), ал çиччĕ и аллă çиччĕ (Абаш ), 57; аллă саккăр (Л. Кошк., Череп.), ал саккăр (Çеçмĕр.), ал саккăр и аллă саккăр (Абаш.), 58; аллă тăххăр (Череп., Л. Кошк. и др.), ал тăххăр (Çеçмер), ал тăххăр и аллă тăххăр (Абаш.), 59. || Череп., Л. Кошк., КС. аллă çын, Çеçмер. алă çын, Абаш. ал çын, аллă çын, 50 человек; Череп., Л. Кошк., КС. аллă кĕнеке, Çеçмер. алă кĕнеке, Абаш. аллă кĕнеке, 50 книг; Череп., Л. Кошк., КС. аллă лаша, Çеçмер. ал лаша, Абаш. аллă лаша, 50 лошадей; Череп., Л. Кошк., аллă лавкка, КС. аллă лапка, Çеçмер. ал лапка, Абаш. аллă лапка, пятьдесят (торговых) лавок; Череп., Л. Кошк аллă ача, КС., Абаш. алл ача, Çеçмер. ал ача, пятьдесят чел. ребят; Череп., Л. Кошк. аллă ĕне, КС. Абаш. алл ĕне (алл э̆н’э), Çеçмер. ал ĕне, 50 коров; Череп., Л. Кошк. аллă ӳпре, КС., Абаш. алл ӳпре (алл ӳпрэ̆), Çеçмер. ал ӳпре, 50 мошек; Череп. аллă ура, Абаш. алл ора, Çеçмер. ал ора, 50 ног (ал-ора — руки и ноги); Череп. аллă ухмах, КС. алл ухмах, Çеçмер. ал охмах, 50 дураков; Абаш. ал ут, 50 лошадей; Л. Кошк., Череп. аллă упа, Çеçмер. ал опа, Абаш. алл опа, 50 медведей, Л. Кошк. аллă ĕйĕ, Абаш. алл и (алл и), алл ăй (ы̆j), Çеçмер. алă ыйă, 50 долот; Л. Кошк. аллă алă, Абаш. аллă ал (ал), Çеçмер. алă алă (алы̆ алы̆), 50 рук, (чтобы не смешать с алаллă, имеющий решето). Л. Кошк., Череп. аллă арçын, КС., Абаш. алл арçын, Çеçмер. алă арçын, 50 мужчин; Л. Кошк. аллă арăм, Абаш. алл арăм, Çеçмер. алă арăм или ал арăм, 50 жен (можно смешать с аларăм, я просеивал); Л. Кошк. аллă тенкĕ, Абаш. аллă тенкĕ и ал тенкĕ, Çеçмер. ал тенкĕ и алă тенкĕ, 50 рублей; Л. Кошк. аллă турат, Абаш. аллă торат, Çеçмер, алă торат, 50 ветвей; Л. Кошк., Абаш. аллă хĕр, Çеçмер. алă хĕр, 50 девиц; Л. Кошк. аллă пукан, Абаш. аллă покан, Çеçмер. алă покан, 50 стульев; Л. Кошк. аллă йывăç, Абаш. аллă йăвăç, Çеçмер. алă йăвăç, 50 дерев; Л. Кошк. аллă хула, Абаш. аллă хола, Çеçмер. алă хола, 50 городов: у низ. аллă çухрăм, Çеçмер. алă (или: ал) çохрăм, Абаш. Аллă çохрăм и ал çохрăм, КС. аллă çухрăм и ал çухрăм, 50 верст; у низ. аллă çул, Абаш. алă (ал) çол, Çеçмер. ал çол, 50 лет; Çеçмер. алă пус, алă пăт, алă пин. Абаш. алă пус, аллă пус, алă пăт, аллă пин, алă пин, низов. аллă пус, аллă пат, аллă пин, 50 копеек, 50 пулов, 50 тысяч; низов. аллă пĕр тенкĕ, Çеçмер. ал пĕр тенкĕ, 51 рубль; низов. аллă икĕ тенкĕ (аллă ик тенкĕ), аллă виçĕ тенкĕ (аллă виç тенкĕ), аллă тăватă тенкĕ (аллă тăват тенкĕ), аллă пилĕк (п̚ил’э̆к) тенкĕ, аллă ултă тенкĕ (аллă улт тенкĕ), аллă çичĕ тенкĕ (аллă çич тенкĕ), аллă сакăр (с̚агы̆р) тенкĕ, аллă тăхăр (т̚ы̆hы̆р) тенкĕ; Çеçмер. ал ик тенкĕ, ал виç тенкĕ, ал тăват тенкĕ, ал пилĕк тенкĕ, ал олт тенкĕ, ал çич тенкĕ, ал сакăр тенкĕ, ал тăхăр тенкĕ. Нюш-к. У аллă çын аллипе, хĕрĕх çын хӳттипе пурăнать, теççĕ; апла калани йăвăр ĕçе хăй тумас, çын çине нумай шанат пулсан та, аван пурăнать, тени пулать. Он живет руками пятилесяти человек, под защитою сорока человек. (Эта пословица имеет в виду человека, который живет хорошо, хотя сам и не работает тяжелой работы, а все надеется на других). Ст. Шай. † Тăваткăл-тăваткăл пураççĕ аллă çула илемшĕн. Рубят срубы, и все четырехугольной формы, чтобы было красиво, на пятьдесят лет. КС. Эпир аллăн. Нас пятьдесят (человек). Ib. Вăл ытла ватах мар, алла çитнĕ пулмалла. Он не очень стар; ему, должно быть, исполнилось пятьдесят лет („он достиг 50-ти лет“). Ib. Аллăран вăтăр кăларсан миçе юлать? Сколько будет, если из 50 вычесть 30? Ib. Миçере вăл? — Аллăра. Сколько ему лет? — Пятьдесят. Ib. Аллăпах пырса перĕнейман (i. q. перĕнеймĕн__) унта. Туда нечего и соваться с пятьюдесятью рублями („Только с 50 руб. туда не приступишься“). NЗ Абаш. Ал пымасан ал çол выртать, тет. Если не дотронутся руки, то пятьдесят дет пролежит. (Послов.).

кив

старый. Собр. З07. † Мерчентен хула çавăрни çук, кив укçаран лавкка ларни çук. Шорк. Кив тырă сотсан, тӳлĕ-ха (т. е., может быть, заплатит, продав старый хлеб; но при этом подразумевается, что у должника нет старого хлеба). Торп-к. † Пирĕн хуçа кив пуян. Сĕт-к. Чотай пуянь кив пуян, кив пуянăн кив нӳхреп кив нӳхрепре кив сăра, шапаняпа (= сопăняйпа) ăсрăмăр (т. е. черпали ведром, сплетенным из лыка). Образцы. Карта çинчи кив кантăр, çурри таран кив кантăр. Сложные см. в кивĕ.

кукăрланчăк

тесьма. СПВВ. † Сарă вăрăм хĕрсене лавкка умне маларах, кукăрланчăк суйлама. Ib. Кукăрланчăк, кукăр = тесьма.

ялав

(jалав), флаг. КС. Ялав, флаг. М. П. Петр. Ялав, знамя, флаг, хоругвь. К.-Кушки. † Франтсус явлăк ялавра, аслă лавкка варринче; эпир тантăшсем вăйăра, хĕреслĕ урам варринче. Французский платок флагом развевается над большой лавкой; мы, сверстники, в хороводе, на перекрестке. Альш. † Ĕнтĕ ир те вĕл-вĕл, каç та вĕл-вĕл: ялан аслă пасарăн ялавĕ. N. † Туран анать шор пăрохот, шор ялавне вĕçтерсе; анатран хăпарать кăвак пăрохот квак ялавне вĕçтерсе. || Ленты, которые висят на спине в виде украшения. Якейк. Ялав — çорăм хыçне çакакан ленттĕсем. . Çорăм хыçне мăйăран ялав çакаççĕ (девицы).

Лайăш

(лаjы̆ш), назв. города, Лаишев. МПП. † Хулапала Лăйăш хушшинче икĕ маттур йĕкĕт лавкка лараççĕ.

лавкка

лавка торговая. Ст. Ганьк. † Кăвак пусма, сарă пусма лавкка-лавкка виттĕр курăнать (лавкка-лавкка = темиçе лавкка, нумай).

лавкка лар

торговать в лавке. (У КС лапка лар). Альш. † Елшелийĕн ачисем сахăр лавкки лараççĕ (торгуют в лавке сахаром). N. † Атăл леш енче икĕ йĕкĕт лавкка лараççĕ.

лапка

лавка (торговая). Ходар. Тата çыннĕ пуçĕ вĕçĕнче лапка ларам пекки тăваççĕ. Унта вара вăл тĕрлĕ пасар япалисем тыткаласа ларать: хĕрлĕ кĕпелĕх сутать-и, пĕремĕк сутать-и, чей таврашĕ сутать-и, эрех сутан пекки тăвать-и. Çапла тусан, шатра çынна питех асаплантармаçть, теççĕ. Орау. Лапки ман ăрамра мар, тавар нуммай каяс çук (бойкой торговли не будет). Ib. Лапкине лайăх вырăна лартаççĕ, самай халăх куçса çӳрекен вырăнта. Пазух. Манăн савни пасарта хăмачă лапки лараччĕ. || Чертаг. Лапка пак витнĕ. Здание покрыто на один скат. У др. лавкка.

майра хĕр

майра хĕрĕ, русская девица (тат. марџа к̚ы̆зы̆). Сред. Юм. Трхбл. Майра хĕрĕ, русская девица; вырăс хĕрĕ значит только: дочь русского. Ядр. † Майра хĕр пек йăмăк пор, ыр тияк пак шăлăм пор. Тюрл. Майра хĕрсем, мана курса, ман пата чупса пычĕç. Юрк. Арçынĕсем майра хĕрĕсене качча илеççĕ. Кашм. † Французский лавкка хыçĕнче майра хĕрсем картла выляççĕ.

йăмăх

яркий (цвет). В. Ив. Йăмăх тĕслĕ те мар. К.-Кушки. Малтан йăмăх пулсассăн, кайран шупка пулат [напр., сначала невестка живет хорошо, согласно etc. (Послов.)]. В тат. «ӳтӓ кы̆зы̆л тiз уҥа. Ст. Шаймурз. Малтан йăмăх пулсан, кайран шупкалат (т. е. со временем дружба охлаждается. Так толкует А. Курушин. Послов.) N. † Çав Вĕренер ачине (т. е. жениха) те пӳлĕхĕ çырчĕ, те тăшманĕ турĕ, Тĕттĕм лавкка тĕлĕпе йăмăх хăмачă çуттипе Вĕренер ачине куç хыврĕ. (Хĕр йĕрри).

йĕкĕт

(jэ̆гэ̆т), молодой человек, парень; молодец. Ст. Чек. Йĕкĕт = çитĕннĕ ар, парень. Образцы. Калăрсамăр йĕкĕте, хĕр ĕмĕтне ан таттăр. Зап. ВНО. «Йĕкĕт — юла; молодой, ловкий парень» (б. Буинск. у.). Ib. † Вĕттĕн, вĕттĕн утакан пурте хитре йĕкĕт мар. Ib. † Ача, йĕкĕт, хам хыççăн, ларма çулпе (= çулĕпе) хам ертсе хам каям. Янтик. † Ан куллянăр, йĕкĕтсем, хôрĕх çулхи хĕр пур, тет. Не тужите, молодцы: говорят, что (для вас) имеется сорокалетняя девушка. Ст. Шаймурз. † Ачăрсем те матур, йĕкĕт таса, мĕншĕн тупаймасть савнине? Ау 254°. † Шурă Атăл хĕринче мĕн ĕçлеççĕ? — Икĕ йĕкĕт лавккасем лараççĕ. N. Атăлăн леш енче икĕ йĕкĕт лавкка лараççĕ, шерпетпеле питне çăваççĕ. Ала 55. Йĕкĕт! кĕрсе кай-ха. Молодец, взойди-ка туда. Ib. 66. Çапла вара хĕре исе тухса каяççĕ; хĕре исе тухсан, кĕрӳ-каччи çумĕн йĕкĕтсем çав малтан каланă юрăсене юрлаççĕ. N. Анчах ĕçлекен хуртсем йĕкĕт çав: кĕр-кунне, пылсене илсен, вĕсем валли вĕллене апат сахал хăварсан, вĕсем вара сăр-хуртсене хăваласа кăларса яраççĕ. Сред. Юм. Ача пит йĕкĕт ô, пôрне те пôлтарать. Парень молодец: все может сделать. Юрк. Ун пеккисене вара салтака плекенсем те: йĕкĕт! тесе, мухтаса илеççĕ. Таких, как он, при приеме на военную службу называют молодцами. М. П. Петр. Яш-йĕкĕт.

Усман

личн. яз. имя мужч. Рысайк. Ст. Шаймурз. Усман усăннă, лавкка айие хĕсĕннĕ. (Пекĕ йĕнни).

Усмантей

личн. имя мужч. Альш. Усмантейĕн усăннă, лавкка хушшине хĕсĕннĕ. (Милкĕ.).

уç

оç, открывать, отворять; раскрывать. Ал. цв. 7. Тĕлĕнсе тăрсан-тăрсан, уçса хунă сарлака хапхаран пит аслă карташне кĕрет. О сохр. здор. Кĕпе вĕççĕнех уçса янă чӳрече умĕнче пăртак тăрсан та, нимĕн те пулмĕ. N. † Оничере тил выртать, Китай тотри витĕнсе; Киттай тотрине çил уçать, пирĕн çылăха торă каçарать. N. Ачасем ирех тăраççĕ те, каç пулачченех, шусем уçса, пĕчĕк армансем туса, выляса çӳрсççĕ. Орау. Эпĕ пынă чухне чӳречине уççа тăрачч вăл (открывая окно). Хыпар № 2, 1906. Вĕсем — хута вĕренсе тăн-пуçа уçни анчах çынна пурăнăç çулне уçса, пурăнăç йĕркине кăтартса парса, пурăнма çăмăллатнине пит хытă ăнланса илнĕ. Орау. Масар çинче, вăрăсем вилнĕ çынна пытарнă шăтăксе виçĕ шăтăка уçнă, тит. Воры раскопали три могилы. Н. Якушк. † Хăта хапхи вырăсла, сывлăшпа уçрăмăр, çавра çилпе хупрăмăр. (Свад. п.). М. Васильев. Порăкне усса калать. Лашман. Сăрлă арчан уççи кĕмĕл, уçмасăрах уçăлса тăраçке. Ай-хай, ах та миллай, хамăр савни, курмасăрах кулса тăраçке. Собр. 56°. Шыва уçса ямасăр, арман авăрмасть. (Послов.). N. † Тулса çитнĕ кӳллине уççа яма састуи çук. Тайба Т. Çӳлĕ тусем çннче çил арман, çилсем уçат вĕсен çунатне. Г. Т. Тимоф. Уçа-уçа пăхать. Перелистывает и просматривает (книгу). . Уçа-уçа пырать. Перелистывает. Сред. Юм. Лавкка усас, отпереть лавку. IЬ. Лавкка уçнă. Открыл ставку. Хыпар. 13. 1906. Земствон пуринчен йывăр ĕçĕ вăл, ялта халăх валли кĕнеке вуламалли çурт уçасси. || Поднимать новь. Изамб. Т. Анчах çĕр сахаллине çереме уççа пĕтереççĕ. Рак. Çерем уççа вир акрăм. Изамб. Т. Ку çаранта утă пит лайăхах пулмасть, çавăнпа ăна уçса тырă акас терĕçĕ. || Открываться (кому-нибудь), т. е. открывать свои тайные помыслы. Полтава 54. Çук, эс кала чун уçса (откровенно), калла-малла, ан калаç. IЬ. Чунне уçса калаçать. || Разрешать. Хыпар № 8, 1906. Сутра пур ĕçе те, присяжныйсемпе тĕплесе пĕлсе, тĕрĕс татса уçтăр. || Поставить на ноги (в материальном отношении). Сред. Юм. Эп уçрăм она, хампа пĕрле ертсе çӳресе. Благодаря мне он поправил свою жизнь. || Разъяснить. Орау. Ĕлĕк вăл лăкăр-лăкăр анчах калаçнă, тет, нихçан сăмахне уççа (ясно, понятно) калаçаймаçчĕ, тет. IЬ. Сăмахна чипер каласа, пире ĕçе уççа пар-ха эсĕ. Скажи определенно о деле, толком. || Вырубать (лес). Череп. || Расчищать. Изамб. Т. Малтан итем варрине уçаççĕ (для молотьбы). || Освежать. Сивĕ шыв уçса ярать. Холодная водя освежает. † Альш. Шухăшласа-тĕлĕнсе ларнă чухне, ман шухăшăмсене юрă уçрĕ. || Давать отраду легкость. Тайба. Т. † Пирĕнех те хуйхăлă чĕресене юрă юрласан уçать çавсене. Кĕвĕсем. Пусма кĕпе пит пусать, хăмаç кĕпе пит уçать; тантăш тана килмесен, ĕмĕр хуйхи пит пусать; тантăш тана килсессĕн, ĕмĕр хуйха пит уçать. || Просветить. Янш.-Норв. Эсир ăна илсен (девушку в замужество за сына) вăл сирĕн куçа уçса ямалла: епле унăн таврашĕсем чечен! хăçан вăл хĕрлĕ кепесĕр çӳрени пур? Расчесать. Сборн. Кăтра çӳçлĕ çынна йăс турасăр уçас çук теççĕ. (Пословица). || Раскрыть (т. е. сделать явным). Шурăм-п. № 4. Кам вăрланă пулсан та, Микула турă уçса пар; Ишеке кайсан, çурта лартăн. Киремет, эсĕ те пулин уçса пар. Сана юсман пăтти пĕçерсе, кĕпер айне кайса, лартăп. — Сложные с «уçă» см. уçă, оçă.

Русско-чувашский словарь

лавка

2. сущ.жен. (син. магазин)
лавкка; сельская лавка ял лавкки

Русско-чувашский словарь (1972)

лавка

2. лавкка (тавар сутакан ҫурт).

ларёк

-рка ларёк (тавар сутакан пӗчӗк лавкка).

полати

сентре, лавкка, лапка, полба пари.

Русско-чувашский словарь (1971)

балаган

м. 1. лавкка (хăмаран çапса туни); 2. балаган (ярмăркка вăхăтĕнче камит кăтартма тăвакан çурт); 3. мыскара, камит; 4. перен. пренебр. начар комеди, камит.

палатка

ж. 1. чатăр, палатка; разбить палатку чатăр кар; 2. (ларёк) лавкка, палатка; хлебная палатка çăкăр лавкки.

Русско-чувашский словарь социальной лексики (2004)

магазин

магазин, лавкка; сельский магазин ял лавкки; универсальный магазин универсаллă магазин; магазин самообслуживания самообслуживани магазинĕ

Чувашско-татарский словарь (1994)

лавкка

кибет, лавкка

Чувашско-эсперантский словарь

лавкка

[lavka]
vendejo
эп(ĕ) лавккана кайрăм — mi iris al vendejo
лавкка тăхтавсăр ĕçлет — la vendejo funkcias sen interrompo
тин кăна лавккаран килтĕм — (mi) ĵus venid de la vendejo

уç

[uŝj]
malfermi (malfermu), malkovri (malkovru)
алăк уç — malfermi pordon
куç уç — malfermi okulojn
кĕнеке уç — malfermi libron
кĕленче уç — malfermi botelon
ан уç — ne malfermu
уçсан хупма ан ман — post malfermi ne forgesu fermi, se vi malfermos poste fermu
уçă — ŝlosilo
malfermita, malfermite
лавкка уçă — la vendejo estas malfermita
уçă сывлăш — freŝa aero
уçă кăмăллă — bonanima
уçă сасăсем — vokaloj
уçăл — malfermiĝi
алăк уçăлчĕ — la prodo malfermiĝis
сунчăк уçăлмасть — la ombrelo ne malfermiĝas
уçăлса çӳре — promeni
уçăлтар — promenigi
уçăм — malfemiteco
уçăмлă —sincera, klara
уçăмлă чĕлхепе çыр — skribi per klara lingvaĵo
уçăмлă чăнлавсем — nekotesteblaj faktoj
уçăмлăн (= уççăн)— malferme, sincere
уçăмлăх — malfemiteco, sincereco
уçăмсăр — kaŝe, malklare
уçкăч — ŝlosilo, malfermilo
уçлăх — malfermita spaco, loko
тĕнче уçлăхĕ — kosmo, kosma spaco

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

лавкка

, лапка 1. «лавка»; 2. «полок в бане»; 3. «полати». Из русск. лавкасентре.

Неологический словарь чувашского языка

лавккаçă

ч.с. 1. Лавккара ĕçлекен, магазинра сутă тăвакан çын; сутăç, сутуçă. Хăмăр куçлă хĕр лавккаçă... Каччă татăлмасть магазинран! А.Тимофеев, 1994, 45 с. Йысна юлташĕпе лавкка умĕнче тăрать... «Ма пулăшмастăн йыснуна.» — тет мана лавккаçă. Ç-т, 1999, 1—2 /, 59 с. Ачаранах лавккаçă пулма ĕмĕтленнĕ... Сутуçă пулатăп теттĕм. К-ш, 2000, 25 /, 1 с. 2. Лавкка-магазин тытакан çын; лавкка хуçи, усламçă. Шупашкарти пысăк лавккаçă, аслă пĕлӳллĕ çын, кĕнеке кăларсан мĕн чухлĕ услам пулассипе кăсăкланчĕ. Х-р, 5.09.1996, 3 с.

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

магазин

лавкка. Вăл каланă тăрăх эпир нумай тĕле çитрĕмĕр: пĕчĕк çуртсене те, пысăк çуртсене те, чаплă лавккасене те (магазинсене) кĕре-кĕре ыйтса тухрăмăр [Архипов 1984:280].

См. также:

лавка лавка айĕ лавка йопи лавка пусахи « лавкка » лавкка лар лавккаçă лавлă лавр лавра

лавкка
Часть речи
Япала ячĕ
 
Фонетика
6 букв
 
Твердое слово
 
Язык
По-чувашски
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org