Поиск: айкаш

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

айкан

то же, что айкаш 1—5.
ача-пăча айканма юратать — детвора любит шалить

айкаш

1.
заниматься, быть занятым чем-л.
проводить время за чем-л.
вак-тĕвекпе айкаш — заниматься пустяками
фотографи ĕçĕпе айкаш — заниматься фотографией

айкаш

2.
возиться, копошиться
долго, кропотливо заниматься
чем-л.
ку задачăпа виçĕ сехет айкашрăм — я провозился с этой задачей три часа
паян кунĕпе пахчара айкашаççĕ — сегодня они целый день возятся в огороде

айкаш

3.
резвиться, шалить, озорничать
ачасем айкаша-айкаша ывăнчĕç — дети резвились, резвились и устали

айкаш

4.
неистовствовать, буйствовать (о силах природы)
çил тискеррĕн айкашать — ветер бушует

айкаш

5.
пытаться, стараться сделать что-л.
пире хуса çитме айкашать — он пытается догнать нас

айкаш

6.
прикидываться дурачком, простачком
ачалла ан айкашса лар! — не прикидывайся несмышленым!

айкаштар

понуд. от айкаш

айкаш

7. разг.
болтаться
шляться без дела
прост.
ăçта айкашса çӳрерĕн? — где ты болтался?

Словарь чувашского языка

айкаш

(аjгаш), verbum, cuius vis latissime patet, глагол, имеющий очень обширный круг употребления. Nonnunquam enim est laborare. Иногда значит трудиться. КС. Хытă айкашшĕрĕ вăл паян. Он сегодня усиленно трудился (в Череп. — трудился без успеха). || Interdum imperite aliquid facere. Иногда неумело делать что-либо. Альш. Пĕлни-мĕнĕ çавăнта ĕнтĕ те, айкашатнăр çавăнта. Какое уж там уменье, занимаюсь вот кое-как! (говорит старуха йомзя о своем ремесле). Aut conari niti, conniti, molirг. Также стараться, пытаться, тщиться. Перев. Вăл ман сăмсана, куçсене çаклатасшăн айкашать. Он (медведь) старается зацепить меня за нос и за глаза. Употребление глагола в последнем значении некоторым кажется неудачным. || Aut in pasillis, in minimis occupatum esse; mirum in modum varias res agere; varie se movere; in rebus futilibus et frivolis occupatum esse; operam perdere; inverecunde agere; lascivire, turbam dare. Или делать что-либо маловажное, проделывать разные вещи, выделывать разные движения, валандаться, делать что-либо предусудительное, шалить, поднимать возню. Сред. Юм. Мĕн айкашатăр çанта эсир? Что вы там делаете? (или: возитесь) (фамильярное выражение). ЧС. Аннесем, нимĕн тăвайман пирки, юмăçсем иле-иле килсе, темĕн-те-пĕр айкашатьчĕç. Моя мать и те, кто были с нею, не зная, что им делать, привозили йомзей и проделывали все, что только могли. Чăвашсем, 22. Унта çапла пурте пухăнаççĕ, тет, унта вара тĕрлĕ айкашаççĕ, тет: лашалла та кĕçенеççĕ, ĕнелле те мĕкĕреççĕ, кушакла та макăраççĕ, автăнла та авăтаççĕ, тет. Там они (колдуны) собираются все вместе и проделывают разные штуки: и по-лошадиному ржут, и мычат по-коровьи, и мяукают по-кошачьи, и поют по-петушиному. Ст. Чек. Вĕсем айкашса çӳрерĕç-çӳрерĕç, нимĕн ĕçе те кӳреймерĕç. Сколько ни каталажились (валандались, возились), а дела не сделали. Чăвашпур, 25. Вăл хăй çирĕм икĕ çула çитиччен çапла айкашса пурăннă, пĕр çынпа та калаçман, вăрттăн уллах çĕрте пурăннă. Таким образом (точнее: „манером“) он дожил до двадцати двух лет, ни с кем не говоря и живя уединенно от других. Ib. 26. Вара тырă ака пуçланă, çула кĕтӳ кĕтсе, хĕлле вак касса тăранса пурăннă; хăни тыррине çимен, сутса, укçа туса тăнă. Çапла айкашша, пӳрт те лартнă. Тут он стал сеять хлеб; летом кормился, пася стадо, а зимою — прорубая прорубь. Своего хлеба он не ел, а продавал его и выручал деньги. Таким образом (точнее: „Манером“) он поставил и избу. Ib. 10. Хăй вара лашине пăртак сăтăркаланă, ачашлакаланă та, туртаран тытса, лашине пулăшнă. Лаши вара тапраннă-кайнă. Унтан, пăртак кайсан, кантарнă. Çапла айкаша-айкаша ялтанах кăларса янă. Тут он, потрепав и погладив лошадь, взялся за оглоблю и стал помогать лошади. Тогда лошадь тронулась и пошла. Проехав некоторое расстояние, он дал эй отдохнуть. Таким образом (точнее: при помощи таких приемов), благодаря ему, они выехали в поле. Ib. 5. Çапла айкашша, пĕр айăпсăр çыннах айăплă тăваççĕ. Таким образом (точнее: так мудруя) они делают виновным совершенно невинного человека. Ib. 29°. Чăнах калаççĕ çав: ача-пăча ырра курсан ырă пулать, усала курсан усал пулать, тесе. Çав ачасем те ашшĕ çурри айкашнă пекех айкаша пуçланă. Правду товорят, что дети, если видят хорошее-то становятся хорошими, а если видят дурное, то дурными. Эти дети стали вести себя так же (дурно), как вел себя их отчим. Ялав. Анне мана: „Мĕшĕн апла айкашатăн?“ тесе ятлакаларĕ çав. А мать все-таки побранила меня за эти шалости. Н. Карм. Ан айкаш, не шали. Ст. Чек. Мĕн кунта айкашатăр? Что вы тут возитесь (возню завели)? Иногда также значит: „что вы тут безобразничаете?“, если, напр., парень непристойно хватает девку или возится с нею. Ib. Кĕçĕр çаксем çĕр-хута айкашса çӳрерĕç. Нынче они всю ночь проваландались (безуспешно, не сделали того, что хотели; в предосуд. смысле). Букв. I. 04. Çапла айкашни унăн пит илемлĕ, тĕлĕнмелле. Все живописно и великолепно в нем (лебеде; из соч. Аксакова).

айкашкала

(аjгашкала), verb, frequent, a praec. v. d. учащ. форма от айкаш. Ст. Чек. Вăсем ку ĕçпе сут тăрăх та айкашкаласа çӳрерĕç те, ĕçе тухмарĕ, куран. Они хлопотали („возились“) по этому делу и в суде, но, как видно, безуспешно.

айхаш

(аjhаш), i. q. „айкаш“, тоже что „айкаш“. СПВВ. Кай, ан айхашса çӳре! Ступай, будет тебе заниматься пустяками!

Русско-чувашский словарь

бредить

глаг. несов.
1. аташ (тăнсăрланса); бредить во сне ыйхă тĕлĕшпе аташ
2. кем-чем (син. мечтать, стремиться) айкаш, ĕмĕтлен, çун; он бредит славой вăл чапшăн çунать

возиться

глаг. несов. (син. суетиться, хлопотать)
аппалан, тăрмаш, айкаш; возиться с велосипедом велосипедпа тăрмаш; дети возятся с игрушками ачасем теттесемпе айкашаççĕ

дурачиться

глаг. несов.
ашкăн, алхас, айкаш, ухмаха пер

забавляться

глаг. несов. (син. развлекаться, тешиться)
йăпан, выля, айкаш; забавляться игрушками теттесемпе выляса йăпан

мелочь

сущ.жен., множ. мелочи
1. вак-тĕвек; купить мелочи по хозяйству хуçалăхра кирлĕ вак-тĕвек туян
2. собир. вак укçа; пять рублей мелочью пилĕк тенкĕ вак укçа ♦ размениваться на мелочи вак-тĕвек ĕçпе айкаш

различный

прил., различно нареч.
уйрăм, урăхла, расна, тĕрлĕ, тĕрлĕрен; различные взгляды расна шухăшсем; заниматься различными делами тĕрлĕрен ĕçпе айкаш

Русско-чувашский словарь (1972)

дурить

-рю несов. 1. выля, аташ, алхас, айкаш, ухмахлан, ӑссӑр хӑтлан; 2. чӑхӑмла; дурит лошадь лаша чӑхӑмлать.

Русско-чувашский словарь (1971)

бирюльки

мн.: играть в бирюльки пули-пулми ĕçпе айкаш.

бредить

несов. 1. аташ, суйлан; 2. кем-чем, перен. айкаш; бредить музыкой музыкăпа айкаш.

возиться

несов. 1. йăшăлтат, кĕрмеш, кĕшĕлтет, айкаш; 2. с чем, над чем (заниматься чем-л. кропотливым) аппалан, муталан, тăрмаш; 3. разг. (медлить) кăштăртат, мĕшĕлтет, çăрăл.

дурачить

несов. кого-что, разг. ултала, ухмаха тăратса хăвар; ашкăн, алхаç, айкаш.

дурачиться

несов. разг. ухмахлан, ухмаха пер; ашкăн, алхаç, айкаш, ачалла хăтлан.

дурить

несов. разг. 1. (озорничать) ашкăн, алхаç, айкаш; перестань дурить алхасма чарăн; 2. (упрямиться) кутăнлан, чăхăмла; ◇ дурить голову кому-л. ăнран яр (кама та пулин).

забавляться

несов. 1. чем и без доп. (развлекаться) йăпан, выля; айкаш; забавляться играми вăйă-кулăпа йăпан; 2. кем-чем (делать что-л. предметом забавы) култар; дети забавлялись выходками обезьяны упăте хăтланăшĕсем ачасене култарнă.

колесо

с. 1. кустăрма, кусатăран, урапа; 2. тех. урапа; мельничное колесо арман урапи; ◇ крутиться, как белка в колесе пĕр усăсăр айкаш; вставлять палки в колеса чăрмантар; ноги колесом клеще ура.

мелочь

ж. 1. (мелкие вещи) вĕтĕр-шакăр, вак-тĕвек, вĕт-шак; торговать мелочью вак-тĕвекпе сутă ту; 2. (мелкие деньги) вак укçа; 3. (что-л. незначительное) ниме тăман, пули-пулми, кирлĕ-кирлĕ мар, пĕчĕк (ĕç е япала); размениваться по мелочам ниме тăман ĕçпе айкаш.

пошаливать

несов. разг. айкаш, алхасç (⸗кала) (вăхăтăн-вăхăтăн); сердце пошаливает чĕре ыраткалать.

пошалить

сов. айкаш, алхаç (пĕр хушă).

резвиться

несов. выляса савăн, выляса çӳре, шуйăх, илĕх, айкаш.

шалить

несов. 1. (баловаться, резвиться) аташ, ашкăн, айкаш; 2. разг. (неправильно действовать) пăсăл, айкаш; нервы стали шалить нервсем айкаша пуçларĕç; ◇ шалишь! çук!, ĕç тухмасть!

Неологический словарь чувашского языка

мастурбаци

п.с. Çын ачаш вырăнсене хускатса хăй тĕллĕн (арлăх çыхăнăвне кĕмесĕр) ар киленĕçне туйни. Мастурбаци е онанизмискусствăлла майпа ар органĕсене килентерни. П-е, 1991, 7 /, 29 с. Мастурбациарçын е хĕрарăм япалисен тул ен органĕсене сĕртĕне-сĕртĕне секс туйăмне тивĕçтерни. Я-в, 1991, 1 /, 32 с. Мастурбациалăпа ар органĕсене вылятса ар шĕвекне кăларса лăпланни. МТВЧС, 1996, 110 с. Çынсем мастурбацие темĕнле килĕшӳсĕр те таса мар япала вырăнне ан хуччăр. Х-р, 22.02.2000, 3 с. — мастурбаци ту (Ă-л, 1998, 4 /, 19 с.); мастурбаципе айкаш, мастурбаципе аппалан (Ар, 2001, 11 /, 3 с.), мастурбаци мелĕ (Ар, 2001, 22 /, 3 с.).

См. также:

айкăт айкăш-майкаш айкан айкат « айкаш » айкашкала айкаштар айкашу айкашуллă Айкки

айкаш
Часть речи
Еçхĕл
 
Фонетика
5 букв
 
Твердое слово
 
Язык
По-чувашски
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org